Tuyệt kỹ Yuzen

Tuyệt kỹ Yuzen

  
Có bao giờ bạn tự hỏi điều gì làm nên sự cuốn hút lẫn kỳ bí của những bộ trang phục kimono xứ Phù Tang, điều gì vẫn gợi cảm hứng cho các nhà thiết kế sau hàng ngàn năm lịch sử của nó? bí mật là ở đường nét và sắc màu không lẫn vào đâu được của Yuzen – kỹ thuật nhuộm –vẽ độc nhất vô nhị trên thế giới, đã giữ hồn kimono cho mọi sáng tạo nghệ thuật khác.

 
Phát minh vào đầu thế kỷ thứ 18 giữa thời đại Edo, bởi một họa sĩ ở Kyoto có tên là Miyazaki yuzen-sai. Thuật ngữ Yuzen xuất hiện lần đầu tiên trong cuốn sách về thời trang Gen-siki-kan xuất bản năm 1867. Đồng thời nó cũng được đề cập đến trong vở kịch nổi tiếng của Ihara Saikaku có tên Kosyuku Itidai Otoko. Ngay từ lúc xuất hiện nó đã trở thành nghệ thuật nền tảng tân tiến nhất trong kỹ thuật nhuộm kimono. Yuzen nhanh chóng trở thành phong cách trong khi 20 lọai hình nhuộm khác đã bị mai một. Cho đến nay kỹ thuật này vẫn được thực hiện bằng phương pháp thủ công, chỉ khác chất liệu đã dần được thay thế bằng sự tiến bộ của ngành công nghiệp hóa chất.

 
Nhuộm-vẽ yuzen phải trải qua nhiều công đọan, tất cả đều phải thực hiện tỉ mỉ bằng tay. Quan trọng nhất là khâu vẽ họa tiết. Người nghệ sĩ gần như phải nín thở khi thực hiện nó để đảm bảo bố cục hoàn chỉnh như một bức tranh được chuyển tiếp màu sắc một cách tinh tế. Nên bạn đừng bao giờ thắc mắc về giá cả của nó! Nhuộm Yuzen bền màu, chịu được nước, áp dụng cho nhiều lọai vải và vẫn giữ được đặc tính riêng của từng lọai vải sau khi nhuộm. Hơn nữa, Yuzen có thể nhuộm chính xác đối với từng nét mảnh, ngay cả đối với những mũi thêu, mũi móc.

 
Sau đây là 8 bước mô tả kỹ thuật Yuzen cơ bản:

 
1.Ao-bana utushi (青花写し)

    
Dùng cọ Vẽ mẫu họa tiết lên vải bằng chất ao-bana. Ao-bana là dung dịch ép từ cây rau trai (spiderwort), khi vẽ sẽ đọng lại từng giọt trên vải nhưng chúng sẽ được tẩy sạch khi giũ trong nước. Chất này khá đắt tiền vì thế mà ngày nay người ta đã thay thế chúng bằng các lọai hóa chất.

2. Nori oki (糊置き)

Vẽ tiếp lên mẫu bằng keo để giữ bề mặt đường nét khi nhuộm

    
Keo được chứa trong ống giấy hình phễu, cắt lỗ nhỏ phần chóp để tạo độ sắc nét. Ống này được gọi là Ito-me

  
3.Ao-bana Otoshi (青花落とし)

Giũ vải trong nước để làm sạch chất ao-bana. Sau đó phơi khô

4.Fuse Nori (伏糊)

  
Phủ một lọai keo đặc biệt lên tòan bộ bề mặt mẫu vẽ. Keo này được làm từ gạo nếp theo phương thức truyền thống, gọi là Hon-nori.
Sau khi phủ keo, trải thẳng tấm vải để không bị đọng khí và rắc bột để làm khô keo

5.Gojiru ji ire (豆汁地入れ)

Gojiru là hỗn hợp của Endocladiaceae (một dạng tảo biển) và bột đậu nành. Dùng hỗn hợp này để quét lên bề mặt tấm vải. việc này giúp cho lớp keo ngâm sâu hơn và tránh việc màu sắc lan ra ngòai phạm vi của đường keo đó.

6. Ji zome (地染め)

Nhuộm màu tòan bộ bề mặt vải. nhuộm nhiều lần để màu thêm bền. Phơi khô trong khỏang 40 phút rồi đem giũ nước để tẩy lớp keo.

7. Iro sashi (色挿し)

          
Phủ lớp gojiru lần nữa, sau đó tô màu bằng nhiều lọai cọ lên các dấu hoa văn trước đó.  Đây là phần chức năng quan trọng nhất của Yuzen.  Đem giặt làm khô và ủi là hòan tất các bước.

Nét đặc sắc cũng như linh hồn của Yuzen nằm ở họa tiết của nó. Bên cạnh kỹ thuật bền chắc thì những motif hoa lá, cây cỏ mang chủ nghĩa tự nhiên hay trừu tượng từ thời Hein khẳng định sự độc đáo quyến rũ cho Yuzen. Không chỉ những bộ Yuzen Kimono mà bất kể trang phục nào, vật liệu nào áp dụng kỹ thuật Yuzen đều giống như một tác phẩm nghệ thuật. Bên cạnh Yuzen tại Kyoto còn có các dòng khác của Yuzen tại Kaga. Khác nhau là ở tính biểu tượng kyo-Yuzen, và tính tượng trưng của Kaga-Yuzen.

 
Ngày nay, Yuzen đã thật sự trở thành phong cách sáng tạo cho các nghệ sĩ. Các nhà thiết kế chỉ cần lấy cảm hứng từ những họa tiết đặc trưng của Yuzen cũng đủ đảm bảo sự tinh tế sắc sảo trong các sáng tác của họ. Một trong những khuynh hướng thành công nhất ngòai việc áp dụng Yuzen cho kimono đó là họa tiết cho giấy trong nghệ thuật Origami lừng danh. Người Nhật gọi đó là Utsushi- yuzen.

Thời trang giấy –origami trong cảm hứng sáng tạo với họa tiết khối Yuzen của petra storrs

Nhiều sản phẩm mang kiểu dáng thiết kế từ những họa tiết của yuzen như quạt giấy, guốc, túi xách, đồng hồ, lon café…

Những mẫu kimono được nhuộm theo kỹ thuật Yuzen

Liên Anh