Trò chuyện cùng KAFKA – Nhà văn của thế kỷ XX

“Để nêu danh một nhà văn đặt dấu ấn sâu đậm lên thời đại của chúng ta không kém gì Danta, Shakespeare hay Goethe, thì với các thế hệ đương thời, đó nhất định là Kafka”

- W. H. Auden
“Sẽ có ngày, thế kỷ 20 được gọi là THẾ KỶ CỦA KAFKA”
- Max Brod

Là nhà văn Tiệp viết tiếng Đức, Franz Kafka được xem là một trong những nhà văn quan trọng nhất thế kỷ XX, có ảnh hưởng và tác động sâu rộng tới tiến trình văn học – xã hội trên toàn thế giời, đặc biệt là văn học phương Tây. F. Kafka được so sánh với đại văn hào F.M. Dostoyevsky, và được xếp ngang hàng với James Joyce và Marcel Proust như những bậc thầy cách tân, mở đường cho nền văn xuôi hiện đại.

MỘT VÀI THÔNG TIN VỀ TÁC GIẢ FRANZ KAFKA

Franz Kafka sinh năm 1883 tại Praha trong một gia đình Do Thái nói tiếng Đức trung lưu. Ông sáng tác bằng tiếng Đức, được giới phê bình xem như một trong những tác giả lớn có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20. Ông được đào tạo để trở thành một luật sư. Sau khi tốt nghiệp ngành luật ở đại học, ông đi làm ở một công ty bảo hiểm. Kafka bắt đầu viết truyện ngắn trong những lúc rảnh rỗi.

Đời tư của Kafka khá phức tạp. Ông trải qua nhiều mối tình, nhưng đã hai lần từ hôn để cống hiến cho sự nghiệp viết văn. Trước khi mất vì lao phổi (năm 1924), ông đã đốt hầu hết tác phẩm của mình, đồng thời để lại di chúc yêu cầu người bạn thân Max Brod thiêu hủy mọi giấy tờ còn lại. Nhưng Max Brod, vô cùng ngưỡng mộ Kafka, đã làm trái ý nguyện này. Nhờ đó mà người đọc còn được biết đến thiên tài văn chương Franz Kafka - “thần tượng của những thần tượng”.

Trong gia tài tác phẩm khá đồ sộ của Kafka, Vụ án, Lâu đài, và truyện vừa Hóa thân được đánh giá là những tác phẩm nổi tiếng nhất, thể hiện rõ nét tư tưởng phức tạp của tác giả, luôn đau đáu về những “thân phận con người” trong một thế giới “vô thường”, “phi lý” của xã hội hiện đại.

Ông mất ngày 3 tháng Sáu năm 1924.

MỘT VÀI TÁC PHẨM CỦA KAFKA NHÃ NAM ĐÃ PHÁT HÀNH

Hóa thân

“Một sáng tỉnh giấc sau những giấc mơ xáo động, Gregor Samsa, nằm trên giường, nhận thấy mình đã biến thành một con côn trùng khổng lồ. Anh nằm ngửa trên cái lưng rắn như thể được bọc giáp sắt, và khi dợm nhấc đầu lên, anh nhìn thấy bụng mình khum tròn, nâu bóng, phân chia làm nhiều đốt cong cứng đờ; tâm chăn bông đặp trên bụng đã bị xô lệch, gần tuột hẳn. Chân anh nhiều ra, mảnh khảnh đến thảm hại so với phần còn lại của thân hình to đùng, vung vẩy bất lực trước mắt anh”.

Hóa thân là câu chuyện xoay quanh một nhân vật có tên Gregor Samsa, một ngày kia bỗng bị “biến hình” trở thành một con bọ khổng lồ. Trước đó, Gregor Samsa dù không quá hạnh phúc nhưng vẫn là một con người mạnh khỏe, có ích, là trụ cột của cả gia đình với bố, mẹ và cô em gái. Tuy nhiên, biến cố lớn kỳ quặc đó đã bỗng chốc làm đảo lộn mọi thứ trong cuộc sống của anh. Gregor Samsa đã phải chịu đựng một quãng thời gian dài sống trong bóng tối. sự hắt hủi, niềm ghê tởm và nỗi kinh ghét của những người xung quanh, kể cả người thân của mình.
Hóa thân được xuất bản lần đầu năm 1915, và đã được dịch ra rất nhiều thứ tiếng, có mặt trong chương trình giảng dạy của nhiều nước Phương Tây.

Vụ án

Josef K. chờ đón ngày sinh nhật lần thứ 30 của anh như một ngày bình thường. Nhưng nó lại bắt đầu rất bất thường. Anh bị bắt mà không hề có lý do. Từ đó dính mắc với Vụ Án, dù tin mình hoàn toàn vô tội, K. vẫn buộc phải dò dẫm lún sâu vào mê cung Pháp Luật như trong cơn ác mộng phi lý, cố hiểu xem mình đã phạm tội gì. Anh nghẹt thở đối đầu với hệ thống tòa án có mặt khắp nơi, mỗi lúc một siết chặt hơn bàn tay quyền lực vô hình, và đẩy anh vào chỗ chết…

Nằm trong một phần nhỏ đã thoát ngọn lửa vùi 90% tác phẩm của Franz Kafka vào vĩnh viễn hư vô, Vụ án, cũng như những tiểu thuyết may mắn còn lại của ông, ở dạng bản thảo chưa hoàn chỉnh. Trong ngót nghét trăm năm, tác phẩm đã trải qua lịch sử xuất bản phức tạp, đi từ “một đống giấy” đến cuốn sách trọn vẹn dưới bàn tay phù phép của Max Brod, hoặc từ đó ngược về “nguyên trạng bản thảo”. Nhưng dù xuất bản dưới hình thức nào, Vụ án vẫn là một huyền thoại không ngừng được giải mã, được đánh giá là kiệt tác văn chương quan trọng nhất nhì của thế kỷ 20.

Lâu đài

Một tối mùa đông, một người đàn ông, một người lạ, K., tới ngôi làng nằm dưới chân một lâu đài thuộc lãnh địa của bá tước Westwest. Khi bị hỏi giấy phép, K. bảo rằng được Lâu đài vời tới làm người đạc điền. Nhưng K. có phải người đạc điền thật sự không hay chỉ tự xưng, K. được triệu đến thật không hay chỉ khẳng định, K. chỉ tình cờ đến làng hay đến có chủ đích và chủ đích gì - tất cả những điều này hoàn toàn không rõ ràng. Nhân thân của K. cũng mù mờ. Lâu đài không ra tiếp nhận cũng không ra chối từ, và tình trạng mông lung của K. trên con đường tiếp cận lâu đài càng lúc càng tăng. Qua sáu ngày lạc lõng giữa mùa đông giá lạnh ở ngôi làng vô định dưới chân tòa lâu đài bí ẩn, K. vẫn vô vọng chưa đến được nơi muốn đến. Và tiểu thuyết bị bỏ dở dang ở ngày hôm đó.

Xảy ra vỏn vẹn trong sáu ngày, mà đằng đẵng bằng vạn kiếp con người, câu chuyện của K. tan hẫng, dang dở không kết thúc, dìm toàn bộ cái sân khấu yêu đương, tranh đấu, nỗ lực, bất lực, náo hoạt nhưng dường như câm lặng của lũ rối đang trình diễn vào đầm lầy tư tưởng... 

Tiểu thuyết Lâu đài - được Franz Kafka sáng tạo nên rồi phán quyết phải thiêu hủy - là viên ngọc bí ẩn nhất và đẹp nhất trong những tác phẩm lớn còn lại của Kafka. Huyền hoặc như một giấc mơ phi lý nhưng tột cùng chân thực, đó là những dòng sấm truyền mở đầu cho một thế kỷ 20 đầy đại họa mãi lâu sau thế giới mới biết đến, là tác phẩm lạc chân vào thì dễ mà khó lòng nắm bắt. Nhờ người kế thừa Max Brod không nỡ ném vào lửa, cùng với những di sản quý giá khác của Kafka, Lâu đài đã vĩnh viễn đặt ông lên đỉnh cao thiên tài bất tử của nền văn học thế  giới.

Tác phẩm Lâu đài của Franz Kafka đã từng được dịch sang tiếng Việt nhiều năm trước, qua bản tiếng Hung. Lần xuất bản này, Nhã Nam sử dụng bản dịch trực tiếp dịch từ nguyên tác tiếng Đức của dịch giả Lê Chu Cầu, hy vọng sẽ giúp độc giả Việt Nam được tiếp cận gần hơn với một kiệt tác đã khiến các phê bình văn học thế giới tốn rất nhiều giấy mực vì sự đa nghĩa và bí ẩn lạ lùng của nó.

MỘT VÀI THÔNG TIN VỀ DỊCH GIẢ LÊ CHU CẦU

Dịch giả Lê Chu Cầu sinh năm 1947, hiện sống ở Đức. Ông bắt đầu dịch sách từ năm 1999, đến nay ông hoàn thành các tác phẩm dịch từ tiếng Đức, Anh và Pháp như: Mùi Hương (Patrick Süskind), Nhà Giả Kim (Paulo Coelho), Người Thầy (Frank McCourt), Chuyện Dài Bất Tận (Michael Ende), Cuộc Chiến Khuy Cúc (Louis Pergaud), Siddhartha (Hermann Hesse),…

Nhân dịp tiểu thuyết Lâu đài được ra mắt cách đây không lâu, Công ty cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam tổ chức buổi nói chuyện chia sẻ về nhà văn nổi tiếng này – Kafka – Nhà văn của thế kỷ XX.

Thời gian: 9h30 Sáng Chủ nhật 10/4/2016
 Địa điểm: Gian hàng Nhã Nam, Đường sách Nguyễn Văn Bình, Q.1, TP.HCM
Diễn giả: Dịch giả Lê Chu Cầu

Theo Người tiêu dùng