Sức sống của tác phẩm văn học thiếu nhi đến từ xứ sở Bạch Dương

Văn học Nga, hay theo cách gọi trước đây là Văn học Nga - Xô Viết, chỉ cần nhắc lại cụm từ này thôi là bao kí ức lại dội về với các thế hệ độc giả người Việt. Không biết đã có ai đặt câu hỏi, văn học thiếu nhi Việt Nam sẽ ra sao nếu thiếu đi các tác phẩm văn học đến từ xứ sở Bạch Dương? Với những ảnh hưởng của nó lên nhiều lớp nhà văn và độc giả Việt Nam, chắc chắn đó là khoảng trống lớn khó lòng bù đắp được.

Những tác phẩm bất hủ của văn học Nga – Xô Viết có thể kể đến như Cánh buồm đỏ thắm của Alexander Grin với hình ảnh cánh buồm chở bao ước mơ và hi vọng, Chiếc chìa khóa vàng hay chuyện li kì của Buratino của Alexandre Tonxtoi cuốn hút với những cuộc phiêu lưu li kì của cậu người gỗ…

Vừa qua, NXB Kim Đồng đã tái bản lại Bộ sách Văn học Nga – Tác phẩm chọn lọc, gồm các tựa sách từng gắn liền với những ước mơ, hoài bão, nuôi dưỡng biết bao tâm hồn thanh thiếu niên và bạn đọc đọc trẻ trước đây. Đó là Chiếc nhẫn bằng thép của K. Paustovky, Dagestan của tôi của Rasul Gamzatov, Thép đã tôi thế đấy của Nikolai A. Ostrovsky, Maximka của K.M Stanyukovich, Người cá và Bột mì vĩnh cửu của Alexander R. Belyaev, Timur và đồng đội và Số phận chú bé đánh trống của Arkady Gaidar, Cánh buồm đỏ thắm của Aleksandr Grin, Chiếc chìa khóa vàng hay chuyện li kì của Buratino của Tolstoy, Bác sĩ Aibôlít của Chukovsky.

Bạn đọc sẽ gặp lại Axôn với khát vọng chờ mong cánh buồm đỏ thắm suốt cả tuổi thơ, để một ngày vỡ òa cảm xúc khi con tàu màng cánh buồm rực rỡ ấy ghé vào làng đón cô bé. Thiên truyện chan hòa ánh sáng mặt trời và thắm đượm tình người được viết cách đây gần một thế kỉ, cho đến nay vẫn đủ sức làm xao xuyến hàng triệu con tim… (Cánh buồm đỏ thắm).

Bạn đọc sẽ gặp lại những truyện ngắn giàu chất thơ, nhiều truyện đẹp như một bài thơ cổ điển. Không khí “thơ” ấy thấm vào hồn người thật tự nhiên, nhẹ nhàng, tinh tế để sau mỗi câu chuyện, độc giả lại cảm giác như tìm lại được một phần kí ức nào đó rất đẹp của tuổi thơ, một niềm vui nho nhỏ, một khoảnh khắc lắng đọng, thanh thản và bình yên cho tâm hồn (Chiếc nhẫn bằng thép).

Bạn đọc sẽ gặp lại cậu bé người gỗ Buratino với những cuộc phiêu lưu mạo hiểm. Qua các thử thách, từ cậu bé ham chơi, lười học, Buratino trở nên dũng cảm và nhân ái. Hành trình kết thúc ở một thế giới vô cùng kì ảo mà Buratino dẫn các bạn bước vào, mở ra trường liên tưởng thú vị cho các độc giả nhí (Chiếc chìa khóa vàng hay chuyện li kì của Buratino)

Tác phẩm Bác sĩ Ai-bô-lít của Coócnây Trucốpxki – một áng thơ bằng văn xuôi với hình ảnh bác sĩ “Ôi đau quá” thân thương của muông thú đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ trẻ em Việt Nam.

Bạn đọc sẽ gặp lại Timur, chú bé “mặc chiếc áo sơ mi màu xanh có ngôi sao đỏ trên ngực” cùng các bạn của mình đã làm được nhiều điều khiến cho những người lớn trong làng từ bất ngờ, ngạc nhiên rồi an tâm và mến cảm. Đó là câu chuyện sinh động, đẹp đẽ và cao thượng như một truyện cổ tích hiện đại. Gần 80 năm trôi qua kể từ khi cuốn truyện ra đời, các nhân vật thiếu nhi trong truyện vẫn có thể truyền cảm hứng tới bạn đọc, không chỉ với những người hoài nhớ về một thời đã qua mà cả với những ai mang ước mơ thiện nguyện tốt lành và trong sáng… (Timur và đồng đội)

Còn nữa, Rasul Gamzatov với tác phẩm văn xuôi vượt ra ngoài định nghĩa và biến thể của loại hình văn học. Nó là tự truyện, chỉ có điều là tiểu sử nhiều cốt truyện, nhiều giọng nói: tiểu sử của nhà thơ, tiểu sử làng bản thân thuộc và tiểu sử dân tộc. Giàu chất thơ và rất chân thành. Tác phẩm đậm sắc trữ tình và được sưởi ấm bởi sự hài hước nhẹ nhàng, được chiếu sáng bởi sự láu lỉnh – cái láu lỉnh tinh nghịch dí dỏm. Rasul Gamzatov sử dụng khéo léo ngôn ngữ huyền diệu của dân gian giàu nhạc điệu và đầy màu sắc, đồng thời biết hòa trộn bất ngờ các sắc điệu văn phong rồi nói lên bằng ngôn ngữ tươi mới và phóng khoáng của người đương thời (Dagestan của tôi).

Bên cạnh đó, là cuốn sách gối đầu của nhiều thế hệ trẻ Việt Nam, những thế hệ như thương binh Phạm Hồng Sơn, bác sĩ Đặng Thùy Trâm… và rất nhiều, rất nhiều những thanh niên khác nữa đã dâng hiến tuổi xuân cho quê hương, Tổ quốc. Ở đó có câu nói bất hủ, được ghi vào sổ tay của biết bao thanh niên. “Cái quí nhất của con người là cuộc sống. Đời người chỉ sống có một lần, phải sống sao cho khỏi phải xót xa, ân hận vì những năm tháng sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và đớn hèn của mình, để khi nhắm mắt xuôi tay ta có thể nói rằng: Cả đời ta, cả sức ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời, sự nghiệp đấu tranh giải phóng loài người.” (Thép đã tôi thế đấy)

Rồi A. Belyaev với các vấn đề khoa học, những dự kiến táo bạo và sáng suốt về sinh lí học, y học, sinh vật học… Ông đưa người đọc vào thế giới muôn hình muôn vẻ, đầy chất thơ của không gian vô tận và đại dương mênh mông. Tác giả ngợi ca sức mạnh vĩ đại của con người với những khám phá phát minh khoa học, ca ngợi trí tuệ lớn lao không ngừng vươn lên chinh phục thiên nhiên, phục vụ cho đời sống, cho hạnh phúc của loài người (Người cá và Bột mì vĩnh cửu).

Bộ sách Văn học Nga – Tác phẩm chọn lọc còn là cuộc gợi nhớ về đội ngũ dịch giả một thời hùng hậu, với những bản dịch làm sang, làm đẹp cho nguyên tác, với Phan Hồng Giang, Lê Khánh Trường, Nguyễn Thụy Ứng, Đỗ Ca Sơn, Thúy Toàn… Sách tái bản được chăm chút kĩ lưỡng về mĩ thuật và công nghệ in ấn. Một số cuốn có sử dụng lại minh họa của bản in lần đầu với mong muốn lưu lại kỉ niệm của những năm tháng đã qua, những ước mơ không cũ và hứa hẹn sẽ gây hiệu ứng thú vị với bạn đọc hôm nay.

Thực tế, Văn học Nga đã ảnh hưởng như thế nào đến thiếu nhi Việt Nam, ảnh hưởng ra sao đến các thế hệ nhà văn nói chung và nhà văn viết cho thiếu nhi ở Việt Nam nói riêng? Sự tiếp nhận văn học thiếu nhi Nga ở Việt Nam thay đổi theo thời gian như thế nào? Liệu các tác phẩm Văn học Nga chọn lọc từng đi cùng năm tháng với nhiều thế hệ thiếu nhi Việt Nam trước đây có còn thu hút độc giả hiện nay không?

Những câu hỏi trên và các vấn đề liên quan đến văn học Nga dành cho thiếu nhi, trước đây và đương đại, sẽ được các khách mời là PGS. TS Bùi Thanh Truyền, TS Hà Thanh Vân, nhà văn Trần Quốc Toàn trao đổi tại buổi giao lưu:

“CÒN MÃI NHỮNG CÁNH BUỒM ĐỎ THẮM”
Sức sống của tác phẩm văn học thiếu nhi đến từ xứ sở Bạch Dương

Thời gian: 9.00 – 11.00, Chủ nhật, ngày 18.09.2016
Địa điểm: Lầu 2, Trung tâm Sách Kim Đồng, 248 Cống Quỳnh, Quận 1

Theo Báo Người tiêu dùng