Ponyo On The Clife (2008): Những xao động tinh vi

Nếu như bạn yêu thích mùi hương thật dịu và thật nhẹ của một loài hoa dại, vị ngọt mỏng manh của một ngớp trà, có thể mong nhớ khắc khoải nụ cười của một người lạ lướt qua mình trên phố hay tất cả những điều tuyệt vời hư hư thực thực, chỉ thoảng qua một lần nhưng chẳng thể nào quên, bạn rất có thể sẽ yêu quý bộ phim này. Ponyo On The Cliff (2008) chính là một bộ phim hoạt hình nhẹ nhàng, bảng lảng trong từng phút từng giây tựa như những xao động tinh vi, dịu dàng đó.

Thỉnh thoảng những người lớn chúng ta vẫn hay lấy những câu chuyện cổ tích làm trò đùa, vẫn hay cười cợt những con người suốt ngày ca hát mộng mơ, cho rằng làm gì có tồn tại thứ tình yêu bắt đầu từ cái chạm mắt đầu tiên và kéo dài đến mãi mãi của mãi mãi. Thỉnh thoảng ta cười cợt tuổi thơ ngây ngô của chúng ta như thế chỉ vì chúng ta đã cao lớn hơn nhưng cũng già cỗi hơn, khôn ngoan hơn nhưng vụ lợi hơn, tự tin hơn, kiêu hãnh hơn và cũng ngu ngốc hơn. Vậy là đạo diễn bậc thầy Hayo Miyazaki lôi tuột câu chuyện cổ tích về nàng tiên cá về thế giới hiện đại rối bời và lộn xộn này, kéo màn cho hai cô cậu nhóc 5 tuổi bước ra kể chúng ta nghe một câu chuyện tình yêu. Phải, chuyện tình yêu của hai cô nhóc, cậu nhóc nhưng đủ làm ta phải nể phục: “Phải chi mình cũng được yêu như thế!”

Chuyện ngày nay kể rằng, năm đó nàng tiên cá 5 tuổi gặp được hoàng tử 5 tuổi của mình. Nàng tiên cá chưa biết có xinh đẹp không vì nàng chưa lớn, nàng cũng không hát hay, mặt nàng tròn tròn và cái bụng cũng tròn tròn. Nàng tiên cá vốn sống dưới sâu thẳm bên dưới đáy đại dương ngổn ngang chai lọ, vỏ hộp, bên cạnh một thành phố biển cùng với cha  mình là một vị phù thủy cho đến một ngày nàng trốn nhà đi chơi, ngoi lên mặt nước, rủi thay lại kẹt trong một cái chai và trôi vào bờ. Rồi đột ngột hoàng tử của cô bé xuất hiện, giải cứu và gọi cô bằng cái tên “Ponyo”. Vị hoàng tử của cô tiên cá có cái bụng tròn tròn cũng là một cậu bé 5 tuổi, cũng  không rõ có đẹp trai không, nhưng lại là người rất tuyệt vời.

“Đừng lo mà, tớ sẽ bảo vệ cậu”

Cuối cùng thì điều mà một cô gái mong chờ nhất ở người yêu của mình là gì? Người đó cần phải trông thật bảnh bao, phải thật giàu có hay là một người làm nhiều người khác phải nể phục? Những điều đó có thể cũng cần, nhưng điều một cô gái cần nhất ở người đàn ông của mình vẫn là sự tin cậy và sự chở che. Và nếu xét và điểm đó, cậu bé Sousuke xứng được nể phục như một người đàn ông thực sự.

Đối với Ponyo, Sousuke ấm áp hệt như một cái khăn bông mỗi khi ta ướt sũng. Chỉ mình Sousuke nhìn thấy cái chai mà Ponyo bị kẹt lại trơ trọi ngoài biển, chỉ mình Sousuke chấp nhận và yêu quý một cô bé “cá vàng có mặt người”, chỉ mình Sousuke rơm rớm nước mắt khi nhìn Ponyo ngủ mà cứ tưởng là cô bé đã chết. Và có lẽ cũng chỉ có mình Sousuke khi nghe Ponyo – một con cá vàng kì lạ vẫn đang bơi trong cái xô màu xanh nói rằng “Ponyo thích Sousuke” mà không coi đó là điều gì kì lạ bất thường, không hoảng sợ cũng không hiếu kì, chỉ hạnh phúc và hồi hộp nín thở mà đáp: “Tớ cũng thích cậu!”. Bạn đừng vội phán xét đó là thứ tình cảm trẻ con chóng vánh, hời hợt bởi sự dịu dàng, thấu hiểu, sự lắng nghe của Sousuke đối với Ponyo, kể cả những lời cô bé bập bẹ nói ra hay những điều ngân vang trong tận đáy lòng Ponyo thuần khiết hơn cả trăm hoa hồng hay nhẫn kim cương đắt tiền. Đối với hai cô cậu bé đó, câu nói “Tớ thích cậu!” không chỉ đơn thuần là một lời bày tỏ thông thường mà nó mạnh mẽ và thiêng liêng tựa như một lời hứa, một lời thề dữ dội sẽ yêu thương người kia với mọi khác biệt, với mỗi ưu điểm và khác biệt. 

Trong thế giới của đạo diễn Hayao Miyaki, mọi thứ điều trở nên huyền ảo đầy ma thuật lạ kỳ và dường như, chẳng có ước mơ nào là quá lớn lao, kể cả việc một cô bé người cá muốn được trở thành một con người. Khác với câu chuyện cổ cho ta thấy sự đánh đổi sòng phẳng với cuộc đời để đạt được thứ mình muốn, Ponyo có được chân và tay như một cô bé loài người nhờ vào sức mạnh nội tại của chính mình, từ chính nỗi nhớ nhung Sousuke khi bị cha bắt về đáy biển, nhờ vào sức mạnh tinh thần to lớn biến thành phép thuật cho cô bé hai chân và hai tay. Nhưng vô tình, sức mạnh ma thuật đó lại tạo nên những đợt sóng thần như những con cá khổng lồ làm cả thành phố chao đảo, mạnh mẽ tưởng như làm nghiêng trời nghiêng đất. Khoảnh khắc Ponyo chạy trên những đợt sóng dữ dội đuổi theo chiếc xe của mẹ con Sousuke bằng chính đôi chân con người của mình, giữa cô bé tóc đỏ rối xù và sự dữ dội của thiên nhiên là cả sự đối lập gay gắt trong kích thước nhưng lại như thống nhất, cộng hưởng khi ta nhìn thấy ánh mắt và nụ cười rạng rỡ của Ponyo. Có thể thấy rằng chưa một giây nào Ponyo quên mất điều mình muốn là gì và cũng chẳng có một giây nào cô bé do dự, nao núng hay sợ hãi. Những người lớn chúng ta liệu có thể làm như thế, dũng cảm chạy đến với hạnh phúc của mình mà không mảy may suy tính thiệt hơn?

Giây phút Ponyo tìm lại được Sousuke dưới một hình hài mới, lặng người cầm trên tay chiếc xô màu xanh mà mình từng sống trong đó như một con cá và nhận ra Sousuke vẫn treo nó trên hàng rào trước nhà để Ponyo tìm được đường về rồi lao đến thật nhanh ôm chặt lấy cậu bé mới thật xao xuyến và bồi hồi. Trong khoảnh khắc đó chẳng có một câu thoại nào giải thích những thay đổi kì lạ, chỉ có một ánh mắt nhìn “Ponyo?”, “Phải, là tớ!”. Dường như chẳng có cái ôm nào chặt hơn và lâu hơn thế và chỉ một cái ôm là đủ giải quyết hết mọi vấn đề thay cho cái kết bi thương trong truyện cổ. Chỉ cần một cái ôm là đủ!

Tuy vậy, Ponyo On The Cliff không phải chỉ là một câu chuyện tình cảm trẻ thơ thông thường mà nó gợi mở cả thông điệp về môi trường và tính cộng đồng. Sự trở về của Ponyo bắt nguồn từ khát khao cháy bỏng đến mức đã tạo nên thảm họa cho con người khi nước biển nhấn chìm cả thành phố vì mặt trăng ngày càng bị kéo lại gần Trái Đất. Cũng từ đó mà dường như chân dung người Nhật – những người đã quen đối diện với những thảm họa và đã phải học cách đối đầu với những nỗi đau lại hiện ra rõ nét và đáng khâm phục hơn. Chính khí hậu khắc nghiệt đã trui rèn nên những bà mẹ độc lập, đảm đang và mạnh mẽ như mẹ Lisa của Sousuke. Một người mẹ làm việc gì cũng nhanh chóng, dứt khoát, lái xe thoan thoắt, một mình khuân cả 3 túi thức ăn nặng trĩu, một mình chăm sóc con khi chồng đi làm xa lại vừa đảm đương được công việc xã hội ở viện dưỡng lão. Đó còn là những cậu bé thông minh, tháo vát và can đảm như Sousuke. Một cậu bé 5 tuổi biết cách dùng kí hiệu bằng đèn để trò chuyện với cha đang ở trên thuyền giữa biển khơi, biết thích ứng với mọi hoàn cảnh, biết vuốt tóc người mẹ đang nằm úp mặt ủ rủ: “Lisa đừng khóc. Con cũng sẽ không khóc!”. Nhưng trên hết, trong từng ánh mắt của các nhân vật, trong từng cử chỉ chào hỏi, giúp đỡ nhau của những đoàn người trên thuyền vượt lũ chính là sự điềm tĩnh, sự lạc quan, niềm tin vào bản thân và niềm tin vào thiên nhiên - một thiên nhiên có thể nổi giận như cha của Ponyo và cả một thiên nhiên hiền hòa có thể chở che con người như nữ thần biển Granmamare mẹ của Ponyo.

Ponyo On The Cliff có kết thúc đúng như một câu chuyện cổ tích với hạnh phúc cho tất cả mọi người nhờ vào một nụ hôn – một nụ hôn nhẹ nhàng đủ để ta hiểu rằng tình yêu khó hiểu và cũng giản đơn đến nhường nào. Ponyo On The Cliff thực sự xứng đáng với những giải thưởng lớn mà nó đạt được và trở thành một câu chuyện cổ tích trực quan hiện đại đầy cảm xúc dành cho cả trẻ con và người lớn.