TÂY DU KÝ BƯỚC SANG TUỔI 25,

MỘT TƯỢNG ĐÀI HUYỀN THOẠI

Trước đây, và có lẽ kể cả sau này cũng sẽ không có bộ phim nào được phát đi phát lại nhiều lần, liên tục trong suốt nhiều năm liền tại Việt Nam như Tây Du Ký đã làm được. Hai mươi lăm năm trôi qua, hình ảnh thầy trò Đường Tam Tạng vẫn có sức sống bền bỉ, dai dẳng trong lòng khán giả Việt Nam, biết bao thế hệ đã lớn lên cùng hành trình thú vị của bốn thầy trò Đường Tăng, thế hệ nào cũng kể về Tây du ký với đầy kỷ niệm ấu thơ.

Tây Du Ký được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Trung Quốc Ngô Thừa Ân, do Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) sản xuất. Phim khởi quay từ năm 1982 và đến năm 1988 thì hoàn thành. Năm 1986 CCTV chính thức công chiếu 11 tập đã quay và lấy năm này là năm sản xuất vì thế phiên bản này thường lấy tên là Tây Du Ký 1986.

Tây Du Ký bắt nguồn từ một câu chuyện có thật: Nhà sư trẻ thời nhà Đường, tên là Trần Huyền Trang, năm 21 tuổi đã một mình sang Ấn Độ tìm thầy học đạo. Ông ra đi từ năm 629 đến năm 645 mới về Trung Quốc, tổng cộng là 17 năm; trong đó, có 6 năm tu học ở chùa Na Lan Đà - một trung tâm Phật giáo hồi bấy giờ. Khi về nước, ông phải dùng tới 24 ngựa tải 657 bộ kinh Phật.

Câu chuyện có thật đó vốn đã mang màu sắc huyền thoại, được truyền tụng rộng rãi trong dân gian và thần thoại hóa. Ngô Thừa Ân tuy là người tập hợp và gia công cuối cùng, nhưng ông vẫn xứng đáng là tác giả vĩ đại nhất của bộ "Tây Du Kí". Những nhân vật đầy cá tính như Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới và Sa Ngộ Tịnh đều là những sáng tạo của Ngô Thừa Ân để làm cho chuyến hành trình thỉnh kinh của Đường Tăng thêm phần màu sắc. Đó là một chuyến hành trình dài với vô số điều trắc trở, gian nan trải đều trong 81 kiếp nạn cho đến lúc thỉnh được kinh trở về, và chuyến hành trình của đoàn làm phim Tây Du Ký, cũng gian nan không kém hành trình của thầy trò Đường Tăng…

Vốn đầu tư 6 triệu nhân dân tệ là một khoản tiền lớn trong thập niên 1980 nhưng cũng không đủ trang trải cho toàn bộ phim, các diễn viên cũng chỉ nhận được thù lao tượng trưng, ít ỏi. Phim được làm trong 6 năm trời ròng rã từ năm 1982 đến năm 1988 hoàn thành. Có thể nói, phục trang, hóa trang, tạo hình của bộ phim hết sức thành công và khó có phiên bản nào qua được. Chính những chi tiết sắc sảo của từng vai diễn. Với mỗi tập là những con yêu quái hoàn toàn khác nhau và không yêu quái nào sử dụng lại.

Khoảng 1.000 cảnh quay kĩ xảo đã sử dụng trong suốt chiều dài của bộ phim, tuy nhiên nó chưa thể gọi đó là kĩ xảo, bởi nó đều được làm bằng sức người, phương pháp thủ công, dựng phim ghép hình... Như để có được những hình ảnh bồng lai thiên cảnh trên thiên đình, đoàn làm phim phải sử dụng hiệu ứng sân khấu, cảnh Tôn Ngộ Không dùng phép Cân đẩu vân đi mây về gió được dựng với thủ pháp ghép hình, trường đoạn Tôn Ngộ Không bị đốt trong lò luyện đan của Thái Thượng Lão Quân, đoàn làm phim phải dựng những cảnh cháy thật, khiến Lục Tiểu Linh Đồng bị lửa làm cháy bỏng... Chưa kể, những con vật, linh thú hay yêu quái hiện nguyên hình, đoàn làm phim phải sử dụng những con thú nhồi bông hay làm thật con thú đó. 

Có một chuyện mà ít người biết là do nguồn kinh phí eo hẹp, có khi một diễn viên đóng đến 4, 5 vai, và đặc biệt hơn, có tập phim đến phó đạo diễn, thư kí trường quay đều thủ vai yêu tinh nốt. Cá biệt, nhờ vào đeo mặt nạ hóa trang, nên có diễn viên trong 25 tập đã đóng đến 10 vai khác nhau. Khi di chuyển giữa các điểm quay, diễn viên và nhân viên hậu trường không có sự phân biệt, diễn viên cũng phải phụ khuân vác, còn lúc thiếu diễn viên, nhân viên hậu trường cũng phải “thò mặt” ra trước ống kính, như: thư kí trường quay Vu Hồng (hiện là vợ của Lục Tiểu Linh Đồng) đã đóng vai Hoàng hậu nước Thiên Trúc; huấn luyện viên võ thuật Lâm Chí Khiêm vừa đảm nhận vai trò chỉ đạo nghệ thuật vừa đóng vai Nhị Lang Thần, Hạ Bá Hoa vừa đảm nhận chỉ đạo võ thuật vừa đóng vai Yêu đạo – câu chuyện “Trừ yêu Ô Kê quốc”.

Cũng vì kinh phí eo hẹp nên toàn bộ các cảnh đánh nhau, biến phép đều do các diễn viên chính tự thực hiện. 70 nhân dân tệ/tập là mức thù lao cao nhất của diễn viên mà Lục Tiểu Linh Đồng được nhận vẫn là quá “bọt bèo” so với thù lao của các diễn viên hiện nay, mà thực ra đóng vai “Tề Thiên” là gian nan nhất. Đa phần các cảnh quay bay lượn trên không đều dùng cáp, Lục Tiểu Linh Đồng đều tự mình thực hiện các cảnh quay nên anh là người bị tai nạn nhiều nhất. Trường đoạn Hồng Hài Nhi dùng Tam Muội Chân Hỏa để đốt, do lửa cháy yếu, đạo diễn đã cho lửa cháy lớn khiến Tôn Ngộ Không bị bỏng rất nặng phải nằm 3 tháng theo yêu cầu bác sĩ. Đó là chưa kể các tai nạn ở trường đoạn tập 17, 18, quay các ngoại cảnh tại Thổ Lổ Phồn, chàng Tôn Ngộ Không đã nhiều lần bị “rơi” không phải bị yêu tinh đánh bại mà vì bị đứt dây cáp !

Gian nan là thế, vất vả là thế nhưng ai nấy cũng hăng hái làm việc, để rồi đón nhận thành quả ngoài sức tưởng tượng của họ khi công chiếu. Phim Tây Du Ký không chỉ lập kỉ lục khi trình chiếu tại Trung Quốc mà còn được chiếu rộng rãi trên khắp thế giới, cá biệt, phim được trình chiếu liên tục suốt mấy chục năm liền ở một số nước Châu Á (trong đó có Việt Nam). Hình tượng của Đường Tăng, Ngộ Không, Bát Giới, Sa Tăng trong phim này đã để lại dấu ấn sâu đậm mà những phiên bản sau này rất khó vượt qua, những cảnh như Hoa quả sơn Thủy Liêm động, cảnh Thiên Đình hay nơi Tây Thiên cực lạc trở thành khuôn mẫu cho bất kì phim nào cùng chủ đề sau này.

Mỗi khi hè về, trẻ em Việt Nam lại háo hức chờ đón từng tập phim Tây Du Ký được phát trên truyền hình. Không chỉ khán giả trẻ háo hức đón nhận, khán giả lớn tuổi cũng vẫn muốn xem lại, để “ôn cố tri tân” những kỷ niệm xưa, những cảm xúc xưa khi lần đầu tiên xem Tây du ký.  Bước sang mùa hè thứ 25, Tây Du Ký tiếp tục cuốn hút lứa khán giả nhỏ tuổi mới với những câu chuyện thú vị để minh chứng cho một “hiện tượng” của điện ảnh châu Á, mà bản thân câu chuyện về đoàn làm phim này cũng đã là một điều kì diệu.

Bài: Hoàng Hưng