Tản mạn về phim kinh dị

Phim kinh dị là thứ minh chứng tiêu biểu cho tính cách quái lạ của con người bởi đó là một món ăn gây khiếp sợ, ám ảnh kéo dài, nhưng con người chỉ biết thưởng thức, sợ sệt, để rồi lại tiếp tục xem và… lập lại chu kì đó.

Cùng với lễ hội Halloween truyền thống, phim kinh dị trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu trong những dịp này. Lịch sử và doanh thu của dòng phim kinh dị chứng minh rằng: con người sẵn sàng bỏ tiền, thậm chí là bỏ ra rất nhiều để… mua nỗi sợ cho chính mình.

Phim kinh dị là sự cộng hưởng tuyệt vời giữa trí óc của các nhà làm phim và phần sáng tạo riêng của khán giả. Ban đầu, người ta cố gắng tạo ra các hình tượng đáng sợ, máu me, gân guốc, tóm lại là kinh dị càng tốt để hù dọa khán giả. Nhưng càng về sau, bí quyết làm phim kinh dị hóa ra là phải để khán giả tham gia vào “công cuộc hù dọa” chí mình bằng trí tưởng tượng.

Một bộ phim kinh dị thành công, đơn giản vì nó tạo ra một tâm trạng lo sợ cho khán giả ngay từ đầu, rồi tung ra các tình huống bất ngờ và để khán giả tự làm hoảng chính mình. Công thức tạo nên thành công của phim kinh dị thực sự là một cuộc cân bằng hóc búa giữa việc khiến khán giả luôn tưởng tượng ra nỗi sợ với việc cung cấp cho họ những nguyên liệu rùng rợn. Quá nhiều cảnh rùng rợn sẽ khiến khán giả trở nên nhàm chán. Ngược lại, khán giả ngày nay cũng không thể chờ quá lâu để được thấy một cảnh kinh dị.

Đó cũng là lý do vì sao nỗi sợ ngày nay đều được hình thành từ những con quái vật không rõ đầu đuôi hay chỉ thoáng xuất hiện trong một giây trên màn ảnh. Hình ảnh do khán giả tưởng tượng ra sẽ làm tăng thêm nỗi sợ lên gấp nhiều lần so với cái mà bộ phim đưa ra từ đầu. Vì vậy. các bộ phim kinh dị thường tạo ra cảm giác kinh hoàng trong 10 phút đầu rồi rải rác các cảnh đổ máu cho đến cuối phim.

Vấn đề là tại sao con người lại thích xem phim kinh dị?

Khi mọi người hoảng sợ, cơ thể tự động tạo nên phản ứng như nhịp tim tăng lên, hơi thở gấp gáp, cơ bắp căng cứng, đầu óc tập trung cao độ cho những mối nguy hiểm. Mấu chốt trong việc hưởng thụ những nguy hiểm rình rập chính là ở việc đánh giá đúng mức mối nguy có thể xảy ra.

Hiện tượng này cũng lý giải vì sao mọi người thích nhảy dù rơi tự do và các môn thể thao nguy hiểm khác. Nếu tiếp xúc thường xuyên với một tác nhân kích thích nỗi sợ, bộ não sẽ được làm quen và không còn coi đó là điều đáng sợ nữa. Khi con người cảm nhận được đồng thời cả hai cảm giác sợ hãi và thích thú, thì đó là lúc mà tâm trí họ được thả lỏng một cách thoải mái... Đó là lý do mà người ta dù sợ, nhưng vẫn thích xem phim kinh dị.

Thông thường, những khán giả kết phim kinh dị thường đi theo hai con đường:  một là tò mò, họ thích xem phim để tìm ra nỗi sợ của chính mình, hoặc để chứng minh sự can đảm của mình. Hai là những người nhát gan hơn nhưng lại thích cái cảm giác chịu đựng sợ hãi trong một quãng thời gian dài để rồi sau đó có thể tận hưởng cảm giác nhẹ nhàng khi nỗi sợ đã qua đi. Dĩ nhiên, cả hai khuynh hướng đó lại cộng hưởng mạnh mẽ hơn khi đi xem phim theo nhóm và nó làm tăng thêm độ thích thú khi các thành viên âm thầm quan sát phản ứng của từng thành viên.

Theo thời gian, phim kinh dị thoát ra khỏi các ngày lễ mà trở thành một trong những dòng phim chính hái ra tiền. Việc dọa dẫm khán giả ngày càng trở nên khó hơn bởi người ta bắt đầu quen dần với đủ loại sợ hãi mà người ta bày ra trên phim, hết năm này đến năm nọ. Tuy nhiên, vẫn có một số nhân vật chủ chốt trong phim kinh dị vẫn hái ra tiền từ xưa đến nay, dù đôi khi, sự khiếp sợ không còn mà nó chuyển sang một kiểu hâm mộ kì quặc nào đó.

Đầu tiên, phải kể đến các sinh vật truyền thống mà nổi tiếng nhất chính là hình tượng ma cà rồng – kho vàng của phim kinh dị. Khởi nguồn từ những truyền thuyết về các sinh vật bất tử, sống nhờ vào việc hút máu người, nhưng ma cà rồng chỉ thực sự nổi tiếng kể từ năm 1897, khi nhà văn Bram Stoker xuất bản cuốn tiểu thuyết gây tranh cãi "Dracula". Tính đến nay "Dracula" đã phát hành được 22 triệu bản qua gần 40 thứ tiếng, mà nổi bật hơn là hàng ngàn bộ phim thuộc đề tài "quỷ hút máu" liên tục được khai thác và trình chiếu.

Theo thời gian, hình tượng ma cà rồng biến đổi cũng theo nhiều hình thái khác nhau tùy theo trí tưởng tượng của nhân loại. Từ những sinh vật đáng kinh sợ trong các phim Dracula truyền thống biến thành những chàng trai cô gái lạnh lùng, đẹp mã (series Twilight - Chạng vạng) đến mức không ít khán giả nguyện được hút máu mình chỉ để gần các sinh vật đó. Lẽ dĩ nhiên, sự biến đổi thương mại ấy làm phật ý các fan kinh dị ruột vì họ tìm kiếm sự sợ hãi thuần túy chứ không phải sự sến súa, lãng mạn vô thực. Tuy nhiên, theo vòng tuần hoàn, ma cà rồng vẫn hứa hẹn là hình tượng giàu tiềm năng.

Đại diện tiêu biểu kế tiếp cho dòng kinh dị có hơi hướm khoa học trong đó chính là các thây ma zombie đáng sợ. Khác với ma cà rồng, zombie là sự tưởng tượng thuyết phục hơn của con người bởi nó được tạo ra bởi một viễn cảnh dễ xảy ra hơn, trong một tương lai, khi con người ngày càng nghiên cứu nhiều hơn và tạo ra một con virus có khả năng giết chết một người và rồi lại hồi sinh họ. Điều tồi tệ là các zombie ấy chỉ có một thèm khát duy nhất đó là thịt người, và chúng sẽ không dừng lại cho đến khi não bộ bị hủy hoại hoàn toàn. Được tạo ra bởi các dữ kiện khoa học kết hợp với những lí giải hợp lí, zombie trở thành món yêu thích cho các phim kinh dị từ kinh phí khổng lồ đến các phim có kinh phí thấp.

Cuối cùng, nhưng không kém phần nguy hiểm chính là những tên sát nhân hàng loạt. Trong lịch sử phim kinh dị đã tạo ra không ít kẻ sát nhân hàng loạt như tay cưa máy kinh khủng phim Texas, gã điên với mặt nạ hockey của series Thứ sáu ngày 13 cho đến bác sĩ lịch lãm có sở thích ăn thịt người Hanibal Lecter. Suy cho cùng, con người vẫn là loại động vật đáng sợ hơn tất cả ma quỷ, quái thú, với những điều kinh tởm mà con người có thể làm với đồng loại của mình. Kiểu nhân vật này là tồn tại vĩnh cửu trong điện ảnh bởi xã hội nào cũng không thiếu những kẻ tâm thần thích tàn sát đồng loại.

Sau tất cả những điều kinh dị nhất từ ma cà rồng, ma sói, zombie, quái vật, quỷ ám, sát nhân hàng loạt thì một xu hướng khác cũng khiến người ta lạnh sóng lưng khi xem xong phim: sự kinh hãi đến từ những điều bình thường. Đây là xu hướng đi ngược với truyền thống phim kinh dị, bởi phim kinh dị vốn thích biến những điều mới lạ, bí ẩn thành nỗi sợ cho khán giả, thì xu hướng này làm những điều bình thường trong cuộc sống thành những nỗi ám ảnh mới.

Tiêu biểu cho dòng này có thể kể đến Frozen (2010), Open Water 2: Adrift (2006) và đặc biệt là series Final Destination. Loại phim này thường có mở đầu một cách bình thường, vui tươi như phim gia đình, rồi bất ngờ một sai sót xuất hiện và gieo rắc sự kinh hoàng trong lòng khán giả.

Trong Frozen là bi kịch của một nhóm ba người khi cùng đi trượt tuyết trên núi. Ba người lên núi bằng cáp treo và do cáp treo bị hỏng, họ bị mắc kẹt lại trên núi. Đáng sợ hơn là khu du lịch sẽ đóng cửa cho đến cuối tuần sau và trên đỉnh núi sương mù ngày càng dày đặc cộng với nhiệt độ giảm mạnh. Ba nhân vật ấy đều có kết cục bi thảm khi có người chết cóng, có người liều mình nhảy xuống bị gãy chân nhưng cũng không thoát được số phận khi bị lũ sói xé xác.

Trong Open Water 2: Adrift là câu chuyện về sự bất cẩn khi một nhóm bạn lái du thuyền ra biển, tất cả trong cơn hào hứng đều nhảy xuống biển tắm nhưng không một ai trong họ nhớ rằng phải nhấn nút, thả cầu thang xuống để có thể leo ngược lại trên tàu, và thế là tấn bi kịch chết dần chết mòn trên biển bắt đầu…

Series Final Destination là một series thành công khi mang đủ sự sợ hãi cho con người bởi những cái chết kinh hoàng nhưng không hề có một bóng ma, quái vật, hay sát nhân hàng loạt nào. Tất cả đều chết bởi những tai nạn bất ngờ được tạo thành từ những sự cố ngẫu nhiên trong cuộc sống, từ trượt chân, chập điện v.v… vì vậy, tất cả đều không giúp ích gì cho lực lượng điều tra bởi không hề có dấu hiệu tội phạm, chỉ có những kẻ đặc biệt trong danh sách của tử thần mới hiểu và chịu đựng nỗi khiếp sợ của cái chết có thể đến từ bất kì đâu, bất cứ lúc nào.

Xu hướng này có lẽ lấy cảm hứng từ cuộc khảo sát không chính thức về việc con người thường chết ở đâu nhiều nhất. Và lạ lùng rằng, căn nhà của chúng ta mà cụ thể là khu vực phòng tắm là nơi xảy ra nhiều cái chết nhất, hơn cả các khu chiến tranh, vùng mỏ hay thiên tai. Xu hướng kinh hoàng hóa điều bình thường này thường đánh vào tâm lý khán giả bởi khai thác từ những sơ sót thường ngày, hoặc từ những điều vốn mang ý nghĩa vui tươi (trượt tuyết, đi biển v.v…) khiến khán giả sau khi ra rạp đều phải ngó trước ngó sau, cẩn thận kẻo cái chết có thể ập đến giống như trên phim. Dĩ nhiên, xu hướng này cũng thành công bởi nó khác biệt hóa chính dòng phim này so với đủ thể loại cũ mà khán giả đã quá nhàm chán.

Dù thế nào đi nữa, thưởng thức nỗi sợ cũng là một thú vui cho khán giả, đặc biệt là thưởng thức cùng những người thân thiết, vì vậy, hãy cùng tận hưởng một mùa Halloween vui vẻ nhé.