Sự trở lại của phim "cũ" mà "mới"

Trái đất cứ xoay vòng, một năm cứ bốn mùa thay phiên nhau ngự trị trên hành tinh xanh, còn các nhà làm phim Hollywood cũng đang đón chào một chu kỳ quen thuộc bắt đầu trở lại: xu hướng làm lại những bộ phim cũ nổi tiếng.

Điểm thú vị của giai đoạn hiện nay là những ông bố, bà mẹ có thể tự hào dắt con cái của mình vào rạp và bảo rằng: đây là những bộ phim mà hồi bằng tuổi con, bố mẹ đều đã “phát điên” vì nó! Đó không phải là những buổi chiếu tại nhà trên những cuốn băng cũ kỹ mà là một buổi xem những thước phim vừa hoành tráng vừa in đậm những dấu ấn của những bộ phim cũ nổi tiếng cách đây ba, bốn thập kỉ…

Năm 2014 đón chào hai “bô lão” trong làng phim điện ảnh là Rise of planet apes và Robocop là một dấu hiệu cho thấy chu kỳ mới của dòng phim làm lại của Hollywood sắp bắt đầu. Cho đến thời điểm hiện tại, khuynh hướng đó được chứng minh với sự trở lại ồ ạt của những tên tuổi cũ như Thế giới khủng long (Jurassic Word), Mad Max: Fury Road, Kẻ hủy diệt (Terminator Genisys) đều đã được trình chiếu tại màn ảnh rộng Việt Nam, và sắp tới sẽ là một cái tên đình đám khác không kém : Star Wars -  The Force Awakens.

Series Mad Max qua các thời kì

Đó là những tên tuổi đã khẳng định được thương hiệu, tồn tại hàng thập kỉ, trị giá hàng tỉ USD và là cứu cánh cho Hollywood mỗi khi… đói đề tài. Xu hướng làm lại, hoặc làm mới một dòng phim đã nổi tiếng là một chiêu thức quen thuộc mỗi khi các nhà làm phim Hollywood cạn kiệt ý tưởng. Dòng phim này được gọi là phim remake (làm mới) hoặc reboot (khởi động lại cốt truyện) vốn là những phương thức “ăn mày dĩ vãng” rất hiệu quả của Hollywood. Phim làm mới luôn sẽ mang trong người những khung hình, chi tiết, câu thoại cũ vốn đã là kinh điển của một tựa phim nổi tiếng nào đó được thể hiện lại với góc quay mới, tư duy mới và đặc biệt là sự hỗ trợ đắc lực của kĩ xão điện ảnh tốt hiện đại hơn của thời điểm hiện tại. Trong khi đó, phim khởi động lại gần như là một phim mới khi chỉ dựa trên cốt truyện của loạt phim cũ, từ đó chuyển sang khai thác cuộc đời, tình tiết của một nhân vật hay sự kiện chưa từng được đề cập nhiều trong các phần trước đó. Cả hai loại phim này đều thừa hưởng sự nổi tiếng từ thương hiệu của tựa phim trước đó, kéo vào rạp một lượng fan ruột từ mấy chục năm trước và một lứa fan mới đầy tiềm năng. Với những ưu thế đó, cứ một khoảng thời gian thì Hollywood lại lục đục làm lại các dòng phim cũ theo một chu kỳ riêng mà họ ước tính.

Và đó cũng là một bài toán khó với những biến số khó lường.

Poster Spider Man 1 (2002) và The Amazing Spider-Man (2012)

Đầu tiên, chính là thời điểm làm lại phim. Một bộ phim thành công luôn sẽ lưu lại những ấn tượng rất lâu trong lòng khán giả, đó cũng chính là thử thách mà các phim làm lại luôn phải tìm cách vượt qua. Năm 2007, sau loạt 3 phần của Spider Man rất thành công gắn liền với tên tuổi của đạo diễn Sam Raimi và ngôi sao Tobey Maguire, hãng Sony và đạo diễn Sam Raimi nảy sinh bất đồng dẫn đến Raimi bỏ đi, còn hãng Sony có một quyết định quá vội vàng khi quyết định làm lại hoàn toàn dòng phim này. Hậu quả là 4 năm sau, cả hai phần của Amazing Spider Man trình chiếu năm 2012  và năm 2014, dù được hỗ trợ bởi công nghệ cao hơn, cả hai phần làm mới này đều thất bại thảm hại về doanh thu khiến Sony phải ngừng hẳn dự án này và cầu cứu Marvel để duy trì thương hiệu Spider Man.

Tobey Maguire vai Spider-Man 2002 và Andrew Garfield vai Spider-Man 2012

Ngoài những yếu tố về nội dung, sự thất bại của Amazing Spider Man có ảnh hưởng không nhỏ từ loạt phim thành công trước khi mà khán giả có lẽ vẫn chưa khỏi ngất ngây bởi những màn đu dây ấn tượng và hình tượng một người nhện hiền lành, chân chất của Tobey Maguire, dẫn đến việc họ khó chấp nhận một hình tượng mới khác hoàn toàn với những gì đã ăn sâu vào tiềm thức của họ. Có lẽ vì thế mà những phim được làm lại gần đây hầu hết đều đã nổi tiếng từ rất lâu, phần gần nhất của phim cũng kết thúc đủ xa để khán giả “nguôi ngoai” đi những ấn tượng từ loạt phim đó. Hai phần của phim Rise of planet apes là câu chuyện kể theo hướng mới được phát triển từ  phim khoa học viễn tưởng Planet of the Apes vốn bắt đầu nổi danh vào năm 1968. Robocop 2014 là sự trở lại màn ảnh rộng của chàng cảnh sát người máy sau lần xuất hiện cực kỳ thành công vào năm 1987. Kẻ hủy diệt Terminator trở lại thời điểm thành danh từ lần xuất hiện đầu tiên vào năm 1984, còn những con khủng long của Jurassic World làm sống lại thời hoàng kim của năm 1997 v.v…

Tuy nhiên, yếu tố rủi ro thứ hai của dòng phim làm lại cũng làm đau đầu các nhà làm phim đó là: những gì thu hút khán giả cũ chưa chắc đã ăn khách ở thời điểm bấy giờ. Đây là một yếu tố khách quan bởi thế giới luôn vận chuyển, đào thải cái cũ, phát triển cái tiến bộ nên có những cái hay, đột phá của thời điểm cũ dĩ nhiên không thể là mới mẻ hoặc còn sức ảnh hưởng đến thời điểm bây giờ. Điều đó dẫn đến một bài toán phụ khi các nhà biên kịch phải tính toán, biến tấu kịch bản sao cho phù hợp, thu hút khán giả hiện tại nhưng không được làm mất đi những tính chất đã thành danh của các phim cũ. Và đó là trường hợp của Robocop 2014.

Robocop phiên bản 1987 và Robocop làm lại năm 2014

Năm 1987, Robocop đi tiên phong với những dự đoán về sự tiến bộ của khoa học công nghệ trong lĩnh vực an ninh và y học khi đưa cơ khí vào cấu tạo cơ thế người mà cụ thể là anh cảnh sát bị tai nạn trong nhiệm vụ Alex Murphy. Kể từ đó, Murphy trở thành nửa người nửa máy với sự mâu thuẫn trong việc dằn xé những kí ức cũ và việc hoàn thành nhiệm vụ như một người máy. Bộ phim ở thời điểm đó được xem là một bước đột phá ở nội dung khi vạch trần những âm mưu khủng khiếp của những tập đoàn khổng lồ, những cảnh báo trong việc đưa máy móc vào kiểm soát con người… Tuy nhiên, gần 30 năm sau, những thứ nổi bật kể trên đã bị Hollywood khai thác triệt để đến mức cạn kiệt. Buộc lòng Robocop phiên bản 2014 được biến từ nhãn R (nhiều yếu tốc bạo lực, máu me) chuyển sang thành PG13 (dòng phim có thể cho trẻ em từ 13 tuổi xem với sự đồng ý của cha mẹ) để thu hút thêm khán giả trẻ, những yếu tố bạo lực bị cắt giảm, bộ giáp nặng nề màu trắng quen thuộc chỉ được nhắc đến ở nửa đầu phim sau đó chuyển sang bộ giáp màu đen bóng bẩy, gọn nhẹ, còn bản thân Robocop không còn cử động một cách cứng nhắc nữa mà linh hoạt như hình ảnh của các siêu anh hùng thời hiện đại. Kết quả là những yếu tố sâu xa tạo nên danh tiếng của Robocop ngày xưa biến mất, chỉ còn là một dạng phim siêu anh hùng hành động của hiện tại, hành động sướng mắt nhưng không đọng lại được nhiều điều trong lòng khán giả. Dĩ nhiên là phim bị chê bai bởi lớp khán giả cũ, còn với lớp khán giả mới, Robocop 2014 chỉ là một dạng phim hành động thường thường không có điểm nhấn nổi bật.

Từ những bộ phim làm lại đi trước, một loạt phim làm lại ra mắt năm 2015 đã có sự chuẩn bị tốt và trình làng kiểu vừa giống phần tiếp theo vừa giống như làm lại. Điển hình trong số này có thể kể đến 2 phim: Terminator Genisys và Jurassic World. 

Terminator năm 1984 và Terminator Genisys năm 2015

Terminator kỉ niệm tuổi 30 của mình bằng sự trở lại của ngôi sao Arnold Schwarzernegger và nội dung khá độc đáo khi vừa tái hiện những khung hình, tiết tấu cũ của những phần trước, vừa bất ngờ khi sử dụng yếu tố dòng thời gian song hành để rẽ hướng phim sang một con đường mới. Mặc dù được coi là phần 5 của loạt phim, nhưng Terminator Genisys giống như một phim khởi động lại hơn bởi nó đẩy cốt truyện sang hướng khác dựa vào chính yếu tố thay đổi quá khứ và tương lai của cốt truyện. Ở chân trời mới , Sarah Connor và Kyle Reese có thể không chỉ còn trốn chạy những kẻ hủy diệt của tương lai gởi về mà còn có thể… đến tương lai, hoặc du hành đến những dòng thời gian khác để cứu … chính mình ở những dòng thời gian đó. Và đó là bước chạy đà hoàn hảo cho dự án 3 phần mới hoàn toàn của dòng phim này, một tương lai đầy hứa hẹn cho các fan ruột của dòng phim này. 

Jurassic Park 1993 và Jurassic World 2015

Trong khi đó, với sự phát triển của khoa học công nghệ, những con khủng long trong Jurassic World trở lại cực kì sống động lập tức hâm nóng thương hiệu “công viên khủng long” một thời, thậm chí còn phá kỉ lục doanh thu tuần đầu cao nhất trong lịch sử điện ảnh mà siêu phẩm Avengers nắm giữ suốt thời gian qua. Jurassic World không làm phần tiếp theo của phần 3 loạt phim này vốn đã tạm dừng từ năm 2001. Phim lấy bối cảnh ngay kế sau phần 1 Jurassic Park (1993), khi công viên khủng long bị tàn phá, một tập đoàn khác đã đầu tư, phát triển lại nó thành siêu công viên hiện đại hơn và lai tạo được những loài khủng long mới “khủng bố” hơn. Nhờ giữ được yếu tố cũ, đồng thời mở ra được hướng đi mới, thương hiệu “công viên khủng long” đã trở lại và hứa hẹn sẽ tiếp tục thành công.

Những khán giả hoài cổ sẽ còn đón nhiều niềm vui hơn nữa khi tựa phim huyền thoại Star Wars cũng dự kiến sẽ trở lại với phần mới nhất trong năm nay. Suy cho cùng, làm phim mới hay phim cũ đều có những lợi thế và thử thách riêng, tất cả sẽ thử thách năng lực của các nhà làm phim khi phải biết đào xới cái cũ và phát huy nó thành những tinh túy của hiện đại, đó là những đòi hỏi hợp lí của một thế giới luôn vận động và phát triển không ngừng, để rồi người hưởng lợi cuối cùng chính là những người hâm mộ môn nghệ thuật thứ bảy này.