Stan Lee - Vị thánh của những siêu anh hùng Marvel

Điện ảnh thế kỉ 21 đang chứng kiến sự lên ngôi của thể loại phim siêu anh hùng mà nổi bật hơn tất cả chính là những siêu anh hùng thuộc vũ trụ Marvel. Đó là một thế giới đầy những siêu anh hùng khiến người ta ngưỡng mộ bởi sự thẳng thắn, mạnh mẽ như Captain America, sự lém lỉnh, thông minh giàu có như Ironman hay đơn giản mạnh mẽ như người khổng lồ xanh Hulk… Tất cả những điều kì ảo đó đều không tồn tại nếu không nhờ bộ óc thiên tài của một ông lão đầu bạc, thi thoảng lại xuất hiện trong các siêu phẩm này với mái tóc bạc với đôi kính râm quen thuộc:  Stan Lee.

Stan Lieberman sinh năm 1922 trong một gia đình Do Thái nghèo, nhập cư từ Romania. Thời niên thiếu, Stan Lee từng làm nhiều công việc khác nhau. Thứ cậu thích thú nhất là nhận viết thông cáo báo chí hay những kịch bản ngắn. Năm 1939, ngay sau tốt nghiệp trung học, Stan lee làm trợ lí cho Joe Simon và Jack Kirby, tại Timely Publications – một chi nhánh trong công ty Atlas Comics do Martin Goodman thành lập. Công việc đầu tiên của Stanley thật ra rất bình thường: một chân phụ việc cho họa sĩ. "Tôi chưa bao giờ nghĩ quá xa về sau này. Ðúng ra là tôi chưa từng nghĩ mình sẽ đi vào con đường kinh doanh truyện tranh. Tôi đã xin vào làm ở một công ty xuất bản và tưởng rằng họ chỉ xuất bản những tạp chí định kỳ như trước giờ. Nhưng công ty đã cho mở thêm bộ phận truyện tranh và tôi đã làm ở đó, hầu như suốt từ đó đến bây giờ".

Stan Lee lúc nhỏ

Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian, Stan Lee đã nhanh chóng thăng tiến từ trợ lí văn phòng lên người vẽ tranh minh họa, rồi sáng tác truyện với bút danh Stan Lee, và cái tên ấy đã khiến cho cả thế giới phấn khích. Trong suốt 20 năm, ông chinh phục người đọc nhỏ tuổi với câu chuyện về những chàng chăn bò miền Tây, truyện kinh dị và vụ án rùng rợn. Nhân vật của ông không quá tốt hoặc quá xấu. “ Tôi từng nghĩ rằng một ngày nào đó mình sẽ viết nên một cuốn tiểu thuyết nổi tiếng toàn nước Mỹ, tôi không muốn tên tuổi của mình gắn liền với những tựa đề truyện tranh nhỏ bé, nên tôi chọn bút danh là Stan Lee”. Đó là những điều mà Stan Lee đã nghĩ khi bắt đầu lập nghiệp, buồn cười thay, ông không bao giờ cho ra được cuốn tiểu thuyết vĩ đại mà ông hằng ao ước, còn những tựa truyện tranh siêu anh hùng mà ông tạo ra giờ đã nổi tiếng toàn thế giới gắn liền với cái tên Stan Lee.

Stan Lee lúc phục vụ trong quân đội

Sự nghiệp truyện tranh của Stan Lee đang bình lặng thì suýt chút bị gián đoạn khi truyện tranh bị cáo buộc là nguyên nhân gia tăng tội phạm vị thành niên và bị kiềm chế dưới luật truyện tranh (comics code). Quá hụt hẫng, Stan Lee thậm chí đã có ý định bỏ nghề nếu không có sự xuất hiện của đại kình địch của ông và Marvel sau này: DC Comics.

Trong những năm cuối của thập kỉ 50, DC Comics đã làm hồi sinh lại những hình tượng những siêu anh hùng và đạt được những thành công lớn với phiên bản truyện về nhân vật Flash, sau đó là đến cả nhóm Liên Minh Công Lí của Mĩ (Justice League of America). Để đáp trả, Martin Goodman đã yêu cầu Lee tạo ra 1 nhóm siêu anh hùng mới.

Bộ Fantastic Four ra đời năm 1961

Với tư duy khác biệt và sự táo bạo trong tưởng tượng của mình, Stan Lee trở lại và đã tạo ra loạt truyện siêu nhân mới hoàn toàn với đề tài chống lại các cuộc chiến vô nghĩa. Tác phẩm Fantastic Four ra đời năm 1961 làm thay đổi cuộc đời Lee cũng như lịch sử truyện tranh. Câu chuyện kể về bốn nhà du hành vũ trụ có những năng lực siêu nhiên, sau khi bị oanh tạc bằng tia sáng ngoài vũ trụ. Lee thổi hồn vào từng nhân vật, cho họ đối mặt với những vấn đề của tuổi thiếu niên như đầu đầy gàu, móng chân mọc vào trong và khốn khổ vì trứng cá. Họ cũng đối đầu với bố mẹ và cãi lộn với nhau như bao thiếu nhi khác. 

Năm 1961 cũng trở thành một năm đặc biệt của làng truyện tranh với việc Atlas Comics đổi tên thành Marvel Comics (do Stan Lee chọn) − nhà xuất bản truyện tranh lớn nhất nước Mĩ. Bộ tứ siêu đẳng là một bước chuyển mình đáng kể trong sự nghiệp của Lee, cũng như lịch sử truyện tranh. Ông chủ trương mở rộng cốt truyện và tuyến nhân vật để người đọc cùng tham gia xây dựng ý thức cộng đồng giữa fan hâm mộ và tác giả. "Marvel Method" (phương pháp Marvel) dần trở thành phong cách comic cho nhiều thế hệ sau này.

Không giống như những siêu anh hùng hoàn hảo, bất bại trong những cuốn truyện tranh của các công ty khác, Lee đã tạo ra những nhân vật mới cho Marvel đời thường hơn, đồng thời cũng đậm chất con người hơn. Ông nói: "Tôi đã cố gắng để mọi người thấy rằng dù cho họ (siêu anh hùng) có sức mạnh phi thường nhưng mọi thứ đều không lý tưởng trong cuộc sống của họ. Những người hùng này vẫn phải lo toan cho cuộc sống, cho gia đình, các mối quan hệ và cả sức khỏe của mình..."

Khác xa các siêu anh hùng cổ điển quá lý trí và chỉn chu, nhân vật của Lee là những con người thật, sống trong những thành phố có thật. Họ cũng sầu muộn, nóng giận, tham ăn, cháy túi mà vẫn tìm cách gây ấn tượng với bạn gái, lo lắng khi đối mặt với các vấn đề rất thực của cuộc sống đến nỗi bệnh nặng…. Họ rất "shock" khi vô tình có được siêu năng lực, mất định hướng, nội tâm giằng xé, thậm chí còn không muốn làm siêu anh hùng. Tuy nhiên, chính những trăn trở rất−người, rất đời thường ấy, cộng thêm ý chí không bao giờ đầu hàng số phận đã đưa họ đến gần trái tim độc giả hơn bao giờ hết. Họ nhận ra rằng: năng lực càng lớn thì trách nhiệm càng cao như một chân lý mà Stan Lee đã ngụ ý rằng: "Anh hùng có thể chính là bạn!"

"Tôi đã tạo ra họ là những con người thật sự, mà trong một sự tình cờ nào đó, họ có được sức mạnh hơn người. Rõ ràng rằng chính một chút khác biệt này là điều cốt lõi làm cho các nhân vật được nhiều người yêu mến" – Stan Lee cho biết. Các nhân vật mà Lee và các nghệ sĩ của Marvel tạo ra rất nổi tiếng đến nổi đã có hơn 2 tỉ đầu sách dựa trên những cuộc phiêu lưu của những siêu anh hùng này được xuất bản ở 75 quốc gia và 25 ngôn ngữ khác nhau. 

Những vai cameo của Stan Lee trong các phim siêu anh hùng Marvel

Những nhân vật của Stan Lee thậm chí càng trở nên nổi tiếng hơn khi Hollywood lần lượt đưa họ lên màn ảnh rộng với Captain Amerca, Iron man, Hulk, Thor hay siêu phẩm Avengers và mới nhất chính là Ant-man. Stan Lee thậm chí còn tự biến mình thành một ngôi đặc biệt trong các tác phẩm của Marvel khi ông luôn xuất hiện bằng một vai rất nhỏ trong các phim này, điều đó cũng dần trở thành một thói quen của các fan ruột Marvel khi vừa thưởng thức các siêu phẩm lại vừa không quên căng mắt ra xem “bố Stan Lee” sắp “chui” ra từ đâu.

Hiện là chủ tịch danh dự của Marvel Entertainment, người đàn ông 93 tuổi này vẫn không ngừng dõi theo những nhân vật cổ điển của mình, ngay cả khi ông tiếp tục tạo ra những người hùng mới. Ông thành lập Quỹ Stan Lee phi lợi nhuận vào năm 2010, mang đến những cơ hội cho các chuyên ngành giáo dục, văn học và nghệ thuật. Stan Lee cũng đã được ghi nhận xứng đáng với ngôi sao (thứ 2.428) trên đại lộ danh vọng Hollywood vì những đóng góp to lớn của ông cho văn hóa nghệ thuật thế giới.

Quan điểm sáng tác của Stan Lee rất rõ ràng: “Tôi đã cố viết truyện sao cho chúng đủ thông minh cho một người trưởng thành đọc, nhưng đồng thời một cậu bé cũng có thể hiểu được và yêu thích truyện của chúng tôi. Ngày nay, truyện tranh đôi khi có thêm một chút gì đó tối tăm, một chút sạn mà trước đây không có". Mặc dù ngày nay, với sự hỗ trợ của tiến bộ về khoa học kĩ thuật,  Stan Lee vẫn luôn tin rằng "Cốt truyện mới là tất cả! Bạn có thể tạo những hình ảnh tuyệt vời nhất thế giới, nhưng nếu chúng chỉ mô tả cho một câu chuyện chẳng ai quan tâm thì coi như bạn… chẳng có gì", đó đã là bài học nằm lòng cho tất cả những họa sĩ chọn truyện tranh làm kế sinh nhai của mình.

“Tôi không có tiên tri, nhưng tôi đoán rằng truyện tranh sẽ luôn luôn được mạnh mẽ. Tôi không nghĩ rằng bất cứ điều gì thực sự có thể đánh bại sự vui vẻ tinh khiết và niềm vui đang nắm giữ một tạp chí trong tay của bạn, đọc một câu chuyện trên giấy, có thể cuộn nó lại và đặt nó trong túi của bạn, đọc lại một lần nữa sau đó hãy đưa nó cho bạn bè , quăng nó lên trên kệ, thu thập nó, có rất nhiều tạp chí xếp hàng và đọc chúng một lần nữa . Tôi nghĩ rằng những người trẻ tuổi đã và sẽ mãi mãi yêu thương những quyển truyện tranh của họ”

Với một ông già hóm hỉnh và đầy nhiệt huyết, sáng tạo, Stan Lee là hình mẫu tuyệt vời cho bất cứ những ai đam mê và trót yêu truyện tranh. Có thể một ngày kia ông sẽ thôi sáng tác, thôi xuất hiện với những vai cameo trong các phim của Marvel nữa… nhưng di sản mà ông để lại luôn là tuổi thơ, là ước mơ, là kí ức đẹp của bất cứ đứa trẻ nào trên thế giới.