Sắc màu Tây Tạng

Ở độ cao 4.900m trên dãy Hymalaya, Tây Tạng được xem là “nóc nhà của thế giới”. Từ nơi sinh tồn khắc nghiệt ấy cũng đã gọi tên nơi đây như một vùng đất đầy huyền bí với nhiều sự tích màu nhiệm. Cũng như các tộc người sinh sống nơi cao nguyên lộng gió, tâm hồn người Tây Tạng cũng chu du trong miền sắc màu tự nhiên được phản ánh rõ nét trong trang phục truyền thống rất riêng của họ.

Tộc người Tây Tạng là một trong các tộc người sinh sống lâu đời tại Trung Quốc với nguồn lương thực chính là trồng các lọai hoa màu, chủ yếu là lúa mạch cao nguyên. Trong lối ăn vận và phục sức, họ có sự phân chia rõ ràng ở bốn khu vực địa lý, đó là Đông, Nam, Tây và Bắc Tây Tạng. Trong bốn khu vực đó tồn tại hai kiểu chính là các trang phục dành cho những người trồng trọt nương rẫy và trang phục dành cho người du mục theo đàn gia súc. Với lối sinh sống khác nhau, người Tây Tạng ăn vận cũng khác từ việc phân chia giới tính, địa vị xã hội và cá tính riêng của họ.

Trang phục của người Tây Tạng nhìn chung là tràn ngập hoa và sắc màu, với sự khu biệt ở đường nét và hoa văn cực kỳ thanh tú. Người Tây Tạng luôn chú trọng sử dụng các loại nguyên liệu thô tự nhiên, kỹ thuật dệt, tính thẩm mỹ… trong việc duy trì nét đặc biệt trong tính cách tộc người và địa phương của họ. Với những người luôn bận rộn với các đàn gia súc, thì hầu hết các trang phục của họ đều làm từ da thú và các loại lông, tóc. Còn trên các bãi nương rẫy, những người nông dân cần mẫn tự sản xuất được các loại sợi tự nhiên như cotton, gai dầu, chỉ… như nguyên liệu thô rồi sau đó sang sợi, quay tơ để thành những tấm vải thành phẩm.

Trong lịch sử phát triển lâu đời của mình, người Tây Tạng vẫn luôn tự hào với các kỹ thuật dệt, thuộc da và kết sợi của họ. Bằng chứng là các chất liệu len sợi của Tây Tạng luôn là món hàng quý giá trên thế giới. Rất nhiều kiểu dáng thiết kế trang phục đã bắt nguồn cảm hứng từ vùng đất cao nguyên vĩ đại này. Trong đó, các loại trang phục có thể chia làm hai dạng chính: Áo choàng dài và đồ ngắn. Người ở đây thường đội nón mang đôi boot khi mặc áo choàng dài, và các áo khoác có nón và các loại giày khi mặc đổ ngắn, thường là váy cho nữ và quần dài cho nam. Thời trang ở Tây Tạng chủ yếu thể hiện trên những chiếc váy, với các loại như váy xếp xòe, váy ống, váy ôm chân…

Điểm đặc trưng rõ nét trong lối phục trang của người Tây Tạng thể hiện ở vùng cao nguyên phía Bắc, nơi của những người chăn nuôi gia súc viễn du. Thời tiết tại đây lạnh khắc nghiệt, với sự chênh lệch to lớn trong nhiệt độ giữa ngày và đêm. Người du mục chăn nuôi gia súc trên các đồng cỏ thường mặc những bộ đồ lông thú quanh năm, mà ban đêm họ có thể gấp đôi nó lại để làm chăn đắp. Ban ngày, họ mặc theo kiểu chàng chéo qua vai hoặc có khi đắp lên người và dùng một dải buộc thắt lại ở phần eo. Ngày nay, với kiểu mặc áo lông thú chéo vai, để lộ vai phải là lập tức người ta nhận ra ngay đó là phong cách mặc của người Tây Tạng.

Điểm đặc trưng trong trang phục của dân du mục ở đây là các kiểu trang trí bằng đường viền. Chất liệu chính cho việc trang trí này thường là nhung, nhung kẻ và len. Họ thường viền chúng quanh các đường mép, cổ tay, gấu quần. Còn phụ nữ thì trang trí đường viền là các đường kẻ nhiều màu sắc trên các tạp dề của họ. Sử dụng màu sắc luôn là thế mạnh của người miền cao. Với những người du mục rong chơi cả đời họ với đàn cừu, dê dưới trời xanh, mây trắng, cỏ mượt và tuyết phủ…đã cho họ những cảm quan màu sắc đẹp hơn bất cứ một bức tranh phong cảnh nào.

Ngày nay, người Tây Tạng phía bắc đã có cuộc sống tốt đẹp và no ấm hơn. Họ ăn mặc cũng khác đi. Nam giới thì chuộng các loại áo khoác ôm người với vạt áo dài có màu đậm và tối, nữ giới thì chuộng các loại quần áo ôm sát thân nhiều màu sắc. Nam giới cũng thích mặc quần áo và đội các loại nón bằng nỉ, họ trang trí quần áo bằng các núm tua rua bằng lông, và đôi chỗ gắn thêm các sợi tơ đỏ tía. Phụ nữ thì hiếm khi đội nón vào mùa hè, nhưng trong suốt mùa mưa họ mặc áo choàng có nón bằng vải nỉ trắng hoặc len trắng. Mùa đông, mọi người ai cũng đội nón lông cừu, lông cáo và thắt khăn choàng cùng loại.

Người Tây Tạng hiện đại còn thích mặc những trang phục tô điểm bằng bộ lông con rái cá. Loại này vốn đắt tiền, có thể được bán đến 10 ngàn yuan một bộ. Ở các khu chuồng trại, phụ nữ thường mặc những tấm tạp dề nhiều màu sắc, có thể nói đây là loại tạp dề dài hơn bất cứ loại nào có thể tìm thấy ở các khu vực nông trại. Còn những người du mục hay nông dân trên các ruộng nương, họ đều có thể tự tay làm lấy những đôi ủng bằng da nhiều màu sắc và độc đáo. Thị trấn Nagqu ở bắc Tây Tạng là nơi diễn ra cuộc đua ngựa thường niên nổi tiếng, cũng là dịp để người dân địa phương thể hiện tài nghệ làm đồ thủ công như nón, áo choàng lông thú và giày ủng.

Cũng như nhiều nhóm dân tộc thiểu số khác, trang phục truyền thống của họ dần bị xâm lấn bởi các các loại trang phục hiện đại của phương Tây. Với giới trẻ Tây Tạng ngày nay, họ bị ảnh hưởng nhiều văn hóa của người Hán, từ chữ viết cho đến cách ăn mặc. Lịch sử nơi đây vốn đã được gọi tên theo cách ăn mặc của họ, là một điều luôn được dùng để phân biệt các nhóm tộc người với nhau. Quần áo của người Hán, phương Tây được bày bán rẻ và tràn lan trên khắp cao nguyên Tây Tạng, tuy vậy thế giới vẫn luôn nhìn nhận về một nền văn hóa phục trang rực rỡ và đậm đà bản sắc của người Tây Tạng.

Bài: Anh Lưu