Ngựa - tạo vật diệu kỳ

Hiếm có loài vật ăn cỏ nào lại có thể mang đến cho con người cảm xúc về sự dũng mãnh, sự kiên trì, lòng trung thành, khí chất phóng khoáng tự do lẫn vẻ đẹp thanh thoát, khỏe khắn, hiền hòa như loài ngựa. Được thuần hóa và sát cánh cánh bên con người từ thuở hoang sơ đến tận ngày nay, loài ngựa đã mang đến biết bao câu chuyện xúc động trong lịch sử của những cuộc chiến bi tráng và cả trong những câu chuyện giản đơn, dung dị thường ngày.

Trong những giai đoạn binh biến loạn lạc ở cả phương Đông và phương Tây, giữa trăm ngàn gươm đao và tên bay như mưa trút, mỗi chú ngựa chiến mang trong mình sứ mệnh vẻ vang là hộ tống người chủ của mình đến phút cuối cùng dù người ấy là một đại tướng oai phong lừng lẫy hay chỉ là một cậu bé vụng về mới bước vào chiến trận lần đầu, dù chú ngựa con đang sung mãn hay bị tên ghim qua đầu, hay bị gươm đâm hay bốn chân rệu rã không còn chút sức lực. Joey từ bộ phim lịch sử phiêu lưu dạt dào cảm xúc War Horse (2011) cũng là một chú ngựa sinh ra trong thời chiến như thế. Joey chia tay cậu chủ thân yêu Albert Narracott (Jeremy Irvine) bước vào đội kỵ binh để thanh toán món nợ cho gia đình cậu và bắt đầu cuộc phiêu lưu của mình giữa bối cảnh Thế chiến I. Cuộc đời của Joey thực sự là một cuộc phiêu lưu đầy cảm xúc hệt như những trải nghiệm của một con người thâm trầm và trải đời. Joey bắt đầu phụng sự một vị sĩ quan dũng cảm người Anh rồi lại tham gia kéo pháo, nhìn đồng loại của mình gục ngã vì bom đạn, lưỡi lê, vì kiệt sức. Có những khoảnh khắc tạo được sự lắng đọng và rung cảm sâu xa nơi chiến trường khi chú ngựa chiến Joey lại biến những người lính, những kẻ thù hai bờ chiến tuyến phút chốc trở thành những con người, những người chẳng cần biết thắng bại, chẳng màng đến chiến tranh mà cùng vẫy cờ trắng để hợp sức cứu lấy chú ngựa đáng thương mắc vào dây kẽm gai. Khi Albert đã đủ tuổi nhập ngũ, Joey lại được trùng phùng, đoàn tụ với người chủ thân thương rồi lại chia ta hệt như cái bi kịch không dứt của bất kỳ gia đình nào thời chiến. Có lúc, Joey lại trở thành một món quà của Chúa trời dành cho một cô bé nhà nông sắp chết… Bộ phim cho ta thấy được khung cảnh chiến tranh với những mảng màu u tối, ảm đạm và tươi sáng, ấm áp qua đôi mắt ngây thơ của Joey. Ở đó, có những rất nhiều câu chuyện của nhiều người, những người lính, những thường dân vô tội, những người đáng ra đều đã không chết.

Xa xưa cho đến hiện đại, loài ngựa với dáng vẻ thanh thoát dù là khi chậm rãi từng bước một hay khi phi nước đại, cả khi ăn uống và ngủ nghỉ đã trở thành biểu tượng của sự giàu có, của giới quý tộc. Không gian của bộ phim Seabiscuit (2003) – không gian trường đua huyên náo, xa hoa của giới quý tộc chính là chút niềm tin, niềm vui của còn sót lại của một nước Mỹ những năm 30 đen tối, chìm ngập trong khủng hoảng kinh tế và suy thoái. Bộ phim cho người xem chứng kiến huyền thoại về chú ngựa Seabiscuit được hình thành như thế nào. Chú ngựa chậm chạp và hay buồn ngủ bị bỏ rơi vô tình được huấn luyện bởi ba người chủ kì lạ rồi trở nên nổi tiếng và bước vào trận đối đầu vĩ đại nhất trong lịch sử đua ngựa với đối thủ Pimlico của mình. Ba người chủ của Seabiscuit mang đến ba câu chuyện khác nhau. Có người giữa thời đại khủng hoảng khó khăn vẫn sống sung sướng, giàu có những lại chẳng có được một nụ cười hạnh phúc, có người thất nghiệp có mãi băn khoăn liệu khi nào thì số phận sẽ mỉm cười với mình, có người lại vừa bị đẩy từ giới thượng lưu xuống cảnh tay trắng. Bộ phim mang đến những cảm xúc đan xen cho khán giả giữa bối cảnh hào nhoáng và khốn cùng, vinh quang và tủi nhục lẫn lộn như cuộc sống vô cùng khó hiểu này.

Dù là biểu trưng cho sự dũng mãnh hay sự xa hoa, ngựa trước tiên vẫn là một người bạn đúng nghĩa. Im ắng, lặng lẽ và từ tốn, loài ngựa chẳng mấy khi biểu lộ cảm xúc của riêng mình nhưng hầu như chú ngựa nào cũng có một đôi mắt sáng trong, một đôi mắt dạt dào cảm xúc. Có đôi lúc một chú ngựa lại có thể trở thành một người bạn để trẻ thơ yên tâm dụi đầu vào, một ngọn gió mát lành thổi bùng niềm đam mê tưởng đã lụi tàn của một người đàn ông hay cáu bẳn, một niềm tin để nương nhờ, để mơ ước và để phấn đấu của cả một gia đình kiệt quệ. Đấy chính là chú ngựa bị tật ở chân Sonya trong bộ phim Dreamer: inspired by a true story (2005). Người chủ cũ không coi Sonya như một con ngựa mà là một con vật vô tích sự, không nhìn thấy một chân yếu đuối của nó như một nỗi đau mà là một sự sỉ nhục và rồi quẳng Sonya cho vị huấn luyện viên bị đuổi việc Ben Crane (Kurt Russell) như một món thù lao rẻ mạt. Vậy là Sonya cùng Ben thất thểu trở về nông trại tiêu điều của mình rồi bất ngờ tạo nên những điều không tưởng. Chú ngựa Sonya - hiểu theo tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là “kẻ mơ mộng”, mang đến nhiều niềm vui cho một gia đình của Ben và cô con gái Cale (Dakota Fanning) vốn quen bị không khí của sự u buồn, nghèo khó vây quanh, gắn kết từng con ngừơi ủ dột lại với nhau bằng niềm tin vừa ngây ngô vừa táo bạo của cô bé Cale là huấn luyện Sonya thành một chú ngựa đua. Xem phim rồi ta bỗng chốc giật mình, thì ra những kẻ vốn hay mơ mộng lại chẳng phải những kẻ yếu đuối vô dụng, nhiều lúc, họ lại chính là những người dũng cảm dám tin và hành động vì tương lai mà họ nhìn thấy. Cũng giống như Sonya bị tật ở chân, được nuôi lớn trong niềm tin và sự yêu thương của cô bé Cale và Ben, có ai ngờ lại có thể chiến thắng trong giải đua ngựa Breeders’s Cup Classic danh giá. Ai đó nói rằng “Chỉ những kẻ mơ mộng mới có thể tồn tại” có lẽ cũng là vì vậy.