ĐỎ MẮT TÌM ĐẶC SẢN TIẾN VUA

Những bậc vua chúa khi xưa dùng toàn của ngon vật lạ. Không ít những sản vật này do người dân ở các địa phương cống nạp hàng năm. Và món ăn vua chọn, hẳn phải quý hiếm bậc nhất nhưng tiếc là, nhiều loại trong số ấy từ lâu đã không thể tìm thấy trong tự nhiên.

Cá Anh Vũ

Loại cá có thịt trắng quánh, thơm ngon lạ thường, đặc biệt là có phần mõm với phần sụn dầy như mõm lợn này là loại cá quý bậc nhất mà người dân nếu bắt được, phải dâng lên vua. Phần sụn được xem như nơi tập trung mọi tinh túy của cá. Thịt cá có tính hàn nên cũng có tác dụng giải nhiệt, bổ thận. Cá bắt được, không cần chế biến kỳ công, chỉ cần hấp lên, dùng đã thấy ngon tuyệt vời.

Anh Vũ thuộc họ cá chép. Sở dĩ, cá có khối sụn môi to lớn khác thường là do chúng ăn rêu mọc trên đá lòng sông, khi ngủ cũng dùng môi bám trụ vào đá nên đã phát triển như vậy. Cá này trước đây có ở ngã ba sông Bạch Hạc (Việt Trì – Phú Thọ). Ngày nay, cá Anh Vũ trong tự nhiên đã gần như biến mất bởi sự đánh bắt ráo riết của con người.

Cá Anh Vũ với đặc điểm nhận dạng đặc trưng là chiếc mõm sụn to

Sâm cầm

Sâm cầm có nghĩa là chim ăn nhân sâm. Có lẽ, chính vì thế, thịt chim được cho là đại bổ, trị được bách bệnh. Ngày xưa, sâm cầm là đặc sản của Hồ Tây, đã từng đi vào câu ca dao: "Dưa La, húng Láng, ngổ Đầm/Cá rô Đầm Sét, sâm cầm Hồ Tây". Tương truyền, loài chim này sống ở vùng núi biên giới giữa Triều Tiên và Trung Quốc, thức ăn của chúng là nhân sâm mọc trên núi. Chúng thường di trú từ phương Bắc về phương Nam để tránh rét.

Đây cũng là một món ăn khoái khẩu của vua Tự Đức. Vì hiếm con, hằng năm, vua ban lệnh cho người dân ven hồ Tây phải cống đến 10 đôi chim sâm cầm dâng vua. Chiếu chỉ ban ra lập tức đã nhận được sự phản đối dữ dội của người dân. Các đời vua sau này vẫn xem sâm cầm là của quý cần “tiến cung”. Và ngày nay, loài chim này hầu như cũng đã biến mất trong tự nhiên. Tại nhiều khu bảo tồn, người ta đã tiến hành nuôi và nhân giống loài chim này. Tuy nhiên, loại thức ăn mà chúng kiếm được trong tự nhiên hẳn không thể được con người cung cấp đầy đủ.

Tôm hùm xanh

Loài tôm này có ở vùng đảo Bình Ba là nằm ngay cửa vào vịnh Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa. Tôm ở đây có hương vị rất riêng, thơm ngọt, thịt dai nên đã trở thành một trong những món đặc sản tiến vua trứ danh của địa phương này. Ngày xưa, việc đánh bắt tôm không hề dễ dàng, những ngư dân phải thường xuyên trầm mình ở cửa biển vô cùng nguy hiểm. Ngày nay, tôm hùm vẫn là loại hải sản quý nhưng không hẳn hiếm, người ta thậm chí có thể nuôi chúng. Tuy nhiên, tôm hùm tự nhiên ở Bình Ba cũng đã giảm đáng kể.

Đánh bắt tôm hùm

Gà Đông Tảo

Đây là giống gà có ở làng Đông Tảo, Khoái Châu, Hưng Yên. Thoạt nhìn, hình dáng gà rất kỳ lạ, có phần xù xì, xấu xí nhưng thịt đặc biệt ngon. Hiện, gà đã được nhân nuôi nhưng quá trình nuôi cũng rất khó nên vẫn được liệt vào hàng quý hiếm. Gà này khi xưa được mang tiến vua. Tương truyền, cặp chân xù xì của nó khi hầm thuốc Bắc sẽ là món ngon đại bổ.

Yến sào

Có lẽ, trong số những đặc sản trên, yến sào ngày nay là thứ dễ tìm hơn cả. Bản thân tổ yến được kết thành từ nước dãi của chim yến và có giá trị dinh dưỡng rất cao. Tất nhiên, loại yến tiến vua ngày xưa phải được khai thác tự nhiên ở các đảo yến ngoài khơi tỉnh Khánh Hòa nên hoàn toàn tốt chứ không phải là những loại yến nuôi pha tạp như bây giờ. Yến sào có thể dùng để chế biến nhiều món ngon nhưng tinh túy nhất vẫn là dùng yến hấp cách thủy hoặc chế biến món chè thanh tao.

Mắm tép Hà Yên

Mắm tép Hà Yên là một đặc sản quý và độc đáo ở vùng chiêm trũng xứ Thanh. Sở dĩ, nó ngon và quý bởi mắm được làm từ một loại tép riu nhỏ, màu trong xanh, sống ở khe Gia Gĩa, tận vùng Bỉm Sơn (Làng Cổ Đam xưa). Mắm được làm cũng phải chọn loại nước mắm thật ngon để mắm có ánh vàng, sóng sánh khác thường. Ngày nay, người ta vẫn duy trì làng nghề làm mắp tép truyền thống và để có mắm ngon, phải canh mùa tép rộ.

Đãi tép

Mắm ngon có màu đỏ au tự nhiên từ tép

Ngày nay, cùng với sự biến mất của nhiều loài động vật trong tự nhiên là sự nhân nuôi chúng trong môi trường nhân tạo. Điển hình là các loại đặc sản trên. Tuy nhiên, việc làm này chỉ có thể nhân số lượng nhưng không thể giữ đúng chất lượng khi chúng tồn tại trong thiên nhiên.