CHÁO -  Lõng bõng mà… ấm lòng

Không phải vô duyên vô cớ mà Nam Cao đưa bát cháo hành vào truyện ngắn của mình để rồi Thị Nở dù xấu người đến đâu cũng nhờ bát cháo hành mà đẹp lạ. Bởi sau cơm, cháo là món ăn mang đậm tinh thần dân tộc của người Việt. Nhưng cháo không dừng lại ở một món lõng bõng giản đơn gồm gạo và nước mà là cả một kho tàng sáng tạo phong phú.

Nói đến cháo, nhiều người bảo, ăn no rồi đói ngay lập tức nên ăn cháo chủ yếu là ăn chơi, qua loa cho vui bởi dù “tọng” nhiều đến đâu thì rốt cuộc người chỉ no vì nước nhưng vẫn cứ thích. Những hôm trời se se, húp một tô cháo nóng thì ruột gan cũng ấm hẳn. Cho nên, nói đến cháo, đó có thể là một câu chuyện dài bất tận. Bởi chỉ tính việc ngồi kể ra đủ các loại cháo thì cũng mất khá nhiều thời gian.

Đầu tiên, loại cháo ban sơ nhất phải kể đến là cháo trắng hay theo cách gọi của người Bắc là cháo hoa. Chỉ đơn giản là gạo nấu nhừ với nước nhưng không phải ai cũng biết cách nấu cháo ngon. Cháo trắng ngon phải là cháo nở bung, hơi đặc chứ không quá loãng như cháo mặn, ăn vào cảm nhận được vị nhựa béo của hạt gạo và gạo dẻo thơm sẽ thích hợp cho món cháo trắng hơn là gạo nở khô. Cháo trắng thường không ăn không mà sẽ ăn kèm với các món mặn như dưa món, hột vịt muối, tép rang, cá khô… mỗi thứ một ít. Đơn giản hơn, có người ăn với muối, với đường. Nhiều người còn sáng tạo, muốn cháo thơm hơn nên cho lá dứa vào khi nấu để tô cháo múc ra, còn thơm mùi lá. Đôi khi, cháo trắng tuy là món dân dã dễ ăn nhưng lắm lúc cũng là món cao sang, phải là người biết thưởng thức mới thấy cháo tuy trắng mà mặn mòi. 

Cháo trắng ăn kèm cá kho mặn và trứng vịt muối

Còn về cháo “mặn” thì phong phú vô cùng. Ngày xưa, khi nhà có tiệc vui gì, người ta thường khao cả làng món cháo đầu heo. Do đó, đãi cháo đầu heo có thể xem là tiệc linh đình so với thời bây giờ. Đầu heo cứ rửa sạch, để thế mà luộc trong một nồi cháo to. Khi ăn, người ta sẽ lạng từng phần thịt của đầu, chia đều trong từng tô cháo. Món này cũng có thể đãi trong các tiệc cưới nhà quê, lúc họ hàng, chòm xóm quây quần phụ sự, xem như là món ăn khuya lót lòng. Một món cháo khác cũng ngon không kém, từ Nam ra Bắc đều ưng là cháo lòng. Đúng như tên gọi, đây là món cháo nấu với lòng heo. Tuy nhiên, không chỉ có lòng mà người ta còn thêm vào phần thịt lưỡi, tai, da, cuống phổi và quan trọng là huyết để món cháo thêm đậm đà và ngon theo cách riêng. Mỗi bộ phận lòng tác động vào vị giác một vị riêng, ăn vào giòn sừn sựt chứ không ngấy như thịt. Món này cũng hay được dân nhậu gọi nhấm nháp. Khi này, sẽ có một đĩa lòng riêng đặt bên cạnh tô cháo nóng hổi. 

Cháo lòng ngon nhờ phần thịt lòng tươi, giòn

Thêm một loại cháo mà hầu như người nào cũng thích là cháo gà và cháo vịt. Cháo được nấu loãng, ngọt nước, ăn kèm đĩa thịt chặt hoặc xé kèm rau ghém trộn chua ngọt, gà thì chấm muối tiêu chanh, vịt thì chấm kèm nước mắm gừng, ăn tới đâu, thấy đã lòng tới đó. Món cháo này ngon đến nổi, ở Hà Nội và Sài Gòn đều có những khu chuyên bán riêng, muốn ăn, chỉ cần đến đúng chỗ, ăn cho bằng no kềnh mới thôi. 

Cháo gà xé

Cháo vịt

Hoặc như món cháo hải sản tổng hợp nhiều loại hải sản thơm ngon nấu đúng điệu trong thố đất mà nhiều quan ốc hay có cũng là món được lòng nhiều người. Cháo có vị mặn mòi, thơm thảo thứ hương vị biển dễ ghiền

Nếu không thích cháo thịt, có thể ăn cháo cá. Cháo cá ngon nổi tiếng thì phải kể đến cháo cá lóc của người miền Tây. Cá lóc để nguyên con, luộc chín cùng với cháo. Khi ăn, vớt cá ra, lấy phần thịt, trộn thêm nước mắm, hành rồi từ từ cho vào tô thưởng thức. Muốn đúng bài đúng bản nữa thì ăn kèm rau đắng đất. Món này vốn mát, ăn vào giải cảm cũng rất lợi. Hoặc như người miền Tây cũng có thêm một loại cháo đặc sản là cháo đuông hay cháo nhộng ong. Hai loại này béo vô cùng, làm sạch nấu cháo thì phải nói ăn đến… nóng mắt chưa hết thèm. Người xứ Nghệ thì có cháo lươn đồng. Lươn cũng được luộc và lấy thịt như cá, khác là được xào sơ với nghệ vừa vàng vừa thơm nên trông rất bắt mắt, muốn thưởng thức ngay. Người miền Bắc có một loại cháo khá đặc trưng là cháo ám. Cháo nấu cùng cá lóc, thịt ba chỉ (luộc rồi xắt mỏng), rau nêm thì có hành, thì là, ăn kèm cải cúc, cần nước. Và đặc biệt hơn hẳn, món cháo này không thể thiếu mắm tôm.

Cháo cá lóc rau đắng

Cháo lươn

Cháo ám

Ngoài những loại cháo phổ biến trên thì còn có nhiều loại cháo “độc” như cháo ấu tẩu, cháo đậu đỏ mà các sĩ tử hay ăn trước ngày thi để cầu may mắn, cháo nấm, cháo nhum, cháo hàu sữa, cháo bò, cháo sườn…. Vấn đề là, bạn đã thưởng thức được bao nhiêu loại cháo rồi?