Sách Phúc Ông Tự Truyện

Phúc Ông Tự Truyện

Những tư tưởng trác việt của nhà cách tân vĩ đại Nhật Bản

thời kỳ Minh Trị

Phạm Thu Giang dịch

NỘI DUNG CHÍNH

Cuốn tự truyện kể về những bước thăng trầm của cuộc đời Fukuzawa Yukichi từ khi sinh ra cho đến những năm tháng tuổi già. Qua từng chi tiết nhỏ, từng vấp váp trong đời sống thường nhật hiện lên chân dung một con người kiên nghị, quyết đoán, luôn độc lập trong suy nghĩ, sắc sảo trong phê phán nhưng về mặt tâm tư, tình cảm lại không kém phần trầm lắng, sâu sắc.

Cuốn tự truyện còn tái hiện bối cảnh phức tạp của xã hội Nhật Bản với những chuyển biến dữ dội vào nửa cuối thế kỷ XIX qua những trải nghiệm thực tế và con mắt phân tích sắc sảo của một người đương thời. Con đường chông gai của Nhật Bản trong tiếp thu nền văn minh của phương Tây để tăng cường nội lực văn hóa đã và sẽ còn để lại nhiều bài học quý giá cho nhiều quốc gia có những điểm tương đồng, trong đó có Việt Nam.

Có thể nói, chưa đọc Phúc ông tự truyện thì chưa thể hiểu nhân cách cũng như tư tưởng của Fukuzawa Yukichi. Cuốn tự truyện không chỉ là lời tự thuật chân thực về những thăng trầm trong cuộc đời của riêng Fukuzawa mà còn tái hiện được cả bối cảnh phức tạp của xã hội Nhật Bản trong thời kỳ chuyển biến dữ dội vào nửa cuối thế kỷ XIX. Và một điều cần nói thêm rằng, tất cả những biến động lớn lao đó của lịch sử Nhật Bản được phản ánh qua những trải nghiệm thực tế, sự phân tích sắc sảo với tư cách người đương thời và bằng giọng kể chân thành, ngôn ngữ giàu nhạc điệu của Fukuzawa, nghĩa là những gì được tái hiện lại trong cuốn tự truyện khác xa với sự tường thuật khuôn mẫu ở bất kỳ một cuốn sách về lịch sử nào khác.

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

"Để bảo vệ độc lập, không còn cách nào ngoài con đường tiến tới văn minh. Lý do duy nhất để người dân nước ta tiến đến văn minh là để bảo vệ độc lập quốc gia."

– Fukuzawa Yukichi

"...Fukuzawa cho rằng nên độc lập của quốc gia cũng như của các cá nhân không thể tách rời khỏi kiến thức và văn minh. Độc lập dân tộc đối với ông không phải chỉ là giành được quyền tự trị vào tay nhân dân Nhật Bản mà nền độc lập thực sự chỉ giành được bằng việc trở thành một quốc gia tiên tiến và văn minh. Nếu không có sự khai sáng và văn minh, nền độc lập giành được sẽ mau chóng mất đi, để rồi lại lệ thuộc vào các quốc gia tiên tiến khác.

… Những tư tưởng của Fukuzawa cũng ảnh hưởng lớn tới tư tưởng cứu nước của những nhà Nho học Việt Nam đầu thế kỷ XX với Duy Tân Hội và phong trào Đông Du của Phan Bội Châu, Đông kinh Nghĩa thục của Phan Châu Trinh, Lương Văn Can,… "

- Nguyễn Cảnh Bình

"Bạn đọc sẽ bị cuốn hút bởi “người dẫn chuyện” chính là tác giả qua những trang viết đầy ắp tình tiết của những sự kiện lịch sử, những tâm sự riêng tư và cả những câu chuyện kể thú vị… trong cuốn tự truyện này. Tập sách này tuy được viết ra đã hơn 100 năm (1899), nhưng đến nay nó vẫn mới lạ, vừa mang tính lịch sử, vừa có ý nghĩa thời sự. Có thể nói, Fukuzawa Yukichi xứng đáng là một gương mặt vô cùng sáng giá trong số các nhà kiến thiết cận đại hóa tư bản chủ nghĩa của Nhật Bản. Từ lý luận, ông đã phát triển thành cấu trúc hoàn chỉnh và đưa ra được phương án thực thi có hiệu quả từ thực tiễn. Những tư tưởng và hành động của ông được phản ánh đầy đủ trong cuốn sách này sẽ giúp chúng ta tiếp tục tìm hiểu kỹ hơn chân dung của Fukuzawa Yukichi. "

- PGS Chương Thâu